Hanes ym Mannau Brycheiniog a Sir Fynwy

Mae Bannau Brycheiniog a Sir Fynwy yn ardal sy’n gyfoeth o hanes. O’r carneddau Oes Efydd yng nghanol y Bannau a chaer Oes yr Haearn Coed-y-Bwnydd, i’r naws bonheddig Sioraidd yn Y Cymin, mae’r straeon hanesyddol sy’n perthyn i’r ardal hon mor amrywiol â’i thirwedd.

Horatio Nelson, Is-iarll Nelson (1758-1805) gan George Keating
The Kymin   Monmouthshire

Ymweliad y Llyngesydd Nelson â'r Cymin

Pan ymwelodd y Llyngesydd Horatio Nelson â'r Cymin, bedair blynedd ar ôl ei fuddugoliaeth ym Mrwydr y Nîl a thair blynedd cyn ei fuddgoliaeth a'i farwolaeth ym Mrwydr Trafalgar, cafodd ei gyffwrdd gan harddwch y llecyn hwn.

Dysgwch fwy
Placeholder Image
Sugar Loaf and Usk Valley   Monmouthshire

Adeiladau hanesyddol ar Stad Cleidda

Mae Stad Cleidda yn gartref, o bosib, i’r tŷ ‘arddull Roegaidd’ olaf yng Nghymru. Yma hefyd mae un o ffoldai nodedig y 18fed ganrif yng Nghymru. Mae yma felly ddigon o nodweddion pensaernïol diddorol. Gyda’i phorth, ei rheiliau a’i Phorthdy Gothig, ei ffermydd rhestredig a’i gardd furiog mae Stad Cleidda yn berl pensaernïol go iawn.

Dysgwch fwy
Tŷ Crwn y Cymin
The Kymin   Monmouthshire

Bywyd bonheddwyr Sioraidd yn Nhŷ Crwn y Cymin

Mae'r Tŷ Crwn, a adeiladwyd ar fympwy'r bonedd lleol fel bod ganddyn nhw rywle i gael picnic mewn tywydd gwael, yn fach ond yn llawn naws.

Dysgwch fwy
Olion y capel a’r piler triongli ar gopa Ysgyryd Fawr, Sir Fynwy
Sugar Loaf and Usk Valley   Monmouthshire

Mythau a chwedlau Ysgyryd Fawr

Darganfyddwch fythau a chwedlau Ysgyryd a’r ardal gyfagos, ger mynydd Pen-y-fâl a Dyffryn Wysg, Sir Fynwy.

Dysgwch fwy
Y ffigur newydd o Britannia ar ben Teml y Llynges, Y Cymin, Trefynwy, Cymru
The Kymin   Monmouthshire

Darganfyddwch Deml y Llynges yn y Cymin

Dysgwch am darddiad y deml neo-glasurol hon. Ymwelodd y Llyngesydd Horatio Nelson â hi, ac mae'n parhau i sefyll fel tyst i oruchafiaeth lyngesol Prydain.

Dysgwch fwy
Un o garneddi tomen gladdu yr Oes Efydd a ddarganfuwyd ar dir Comin Abergwesyn, Powys
Abergwesyn Common   Powys

Darganfod y gorffennol pell yn Abergwesyn

Mae miloedd o bobl dros filoedd o flynyddoedd wedi galw Abergwesyn yn gartref. Er ei fod yn anghysbell heddiw, mae gweddillion hen orffennol yn rhoi cipolwg i ni o gyfnod gwahanol iawn.

Dysgwch fwy
Y ffigur newydd o Britannia ar ben Teml y Llynges, Y Cymin, Trefynwy, Cymru
The Kymin   Monmouthshire

Adfer Teml y Llynges yn y Cymin

Mae Teml y Llynges yn y Cymin wedi bod drwy newidiadau niferus dros y 200 mlynedd ddiwethaf. Darganfyddwch sut mae'r gofeb hon wedi llwyddo goroesi drwy’r cyfan a sut rydym yn parhau i'w chynnal ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol.

Dysgwch fwy
Obelisg Tommy Jones ar Y Gyrn, Bannau Brycheiniog, Powys
Brecon Beacons   Powys

Tommy Jones: y bachgen bach a gollwyd ar y Bannau

Effeithiwyd ar gymuned gyfan, nôl ar droad y ganrif ddiwethaf, pan aeth Tommy Jones ar goll ar y Bannau – a cholli ei fywyd hefyd. Mae’r stori’n dal i gael ei phasio lawr o genhedlaeth i genhedlaeth.

Dysgwch fwy
Ffermdy Berthlwyd, Bannau Brycheiniog
Brecon Beacons   Powys

Fferm Berthlwyd ar hyd yr oesoedd

Fferm anghysbell, hardd ar dop cwm Nedd yw Berthlwyd. Mae wedi bod yn gartref i’r un teulu ers chwe chenhedlaeth. Ond mae hanes y lle hyfryd hwn yn ymestyn yn ôl llawer pellach na fyddech chi’n dychmygu ac mae’n llawn rhyfeddodau hanesyddol a daearegol.

Dysgwch fwy