Rhoi help llaw i fywyd gwyllt a ffermwyr ifanc yn Llyndy Isaf

Pori sensitif

Mae’r fferm yn rhan o gynllun amaeth-amgylcheddol Glastir, ac felly mae angen cynlluniau stocio gofalus ar gyfer pob parsel o dir. Er enghraifft, mae’r holl stoc yn dod i lawr oddi ar y mynydd a’r ffriddoedd dros y gaeaf. Er bod hyn yn dipyn o her o ran porthi dros y gaeaf, mae golygu nad yw planhigion cynhenid fel grug yn cael eu gor-bori.

Mae lefelau pori ar y mynydd dros yr haf yn ddigon isel, hefyd, i ganiatâu i goetiroedd aildyfu. I lawr wrth y llyn, mae’r gwartheg yn pori’r corsydd a’r fignen fel nad yw glaswellt y gweunydd a brwyn yn cael cymryd drosodd, a bod helyg Mair a gwahanol brysgwydd a blodau eraill yn cael cyfle i ffynnu.  

Glaswelltiroedd mwy cyfoethog 

Dim ond pedwar cae ‘wedi’u gwella’ sydd yn Llyndy – ar y cyfan, mae caeau sydd wedi’u gwella’n lliw gwyrdd iraidd ond nid ydynt yn gyfoethog iawn o ran amrywiaeth y glaswelltydd. Mae'r caeau hyn o dan bwysau i dyfu porthiant i'r anifeiliaid dros y gaeaf, glaswellt i'w bori dros gyfnod wyna a glaswellt da i’w bori er mwyn pesgi. Ond does dim angen i gynhyrchiant, pridd iach ac amrywiaeth fod yn bethau ar wahân.

Eleni, rydym yn mynd i hau 'gwndwn llysieuol' (herbal ley) sy'n gyfuniad cymhleth o laswelltydd, codlysiau a pherlysiau y gellir ei ddisgrifio fel 'cyfuniad o fasnachwr gwrtaith, cynhyrchydd bwyd a milfeddyg’! Bydd y cyfuniad cyfoethocach o laswelltydd yn helpu i wella ansawdd y pridd, sicrhau bod mwy o fwynau ar gael i’r anifeiliaid, a gwneud y caeau hyn yn fwy amrywiol.  

Gwneud lle ar gyfer byd natur

Mae llygod pengrwn y dŵr wedi gweld mwy o ostyngiad yn eu niferoedd na bron unrhyw famal gwyllt arall ym Mhrydain yn ystod yr 20fed ganrif. Ar dir amaethyddol, maent wedi colli cynefinoedd gan fod mwy o laswelltir yn cael ei dorri i gynyddu cynhyrchiant. Felly, yn Llyndy, mae llawer o gaeau sydd ger cwrs dŵr wedi’u gadael heb eu torri, gan roi cyfle i lygod pengrwn y dŵr dyrchu trwy’r cyrs a bwyta’r brwyn. Ychydig o anifeiliaid a roddir i bori yno ar y tro hefyd rhag iddyn nhw stompio.  

Rheoli rhywogaethau ymledol

Defnyddiwyd dull ffermio dwysedd isel ar fynydd Llyndy ers blynyddoedd ac felly mae coed yn cael cyfle i aildyfu ac mae prysgoed cynhenid wedi ffynnu yno. Fodd bynnag, mae’r rhododendron, sy’n rhywogaeth ymledol, yn bygwth cymryd drosodd a threchu’r planhigion cynhenid. Mae’r ceidwaid a’r ysgolor wedi bod yn mynd i’r afael â hyn trwy waith rheoli, yn cynnwys codi planhigion ifanc, chwistrellu coesynnau a sgeintio wedi’i dargedu. 

Rhagor o amser i fonitro 

Gan y byddwn yn treialu ysgoloriaeth dair blynedd, sy’n debycach i brentisiaeth, o hyn ymlaen, bydd yr ysgolor yn cael rhagor o amser i ddatblygu syniadau ar y fferm, gan gydweithio’n agos â’n hecolegydd i fonitro’r newidiadau hyn.