Taith gylchol fer Cleidda
Cerddwch yn hamddenol drwy’r stad ddigyfnewid hon yn Sir Fynwy a mwynhau’r golygfeydd hyfryd, yr hanes cyfoethog a digon o fywyd gwyllt.
Map
Dechrau:
Maes parcio glan afon Cleidda SO361085
1
O’r maes parcio ewch drwy’r giât wrth y panel dehongli a pharhau am 200m cyn troi i’r dde i ddilyn y llwybr ag arwyddion ar hyd Afon Wysg. Ar ôl tua 600m, ewch drwy’r ail giât ar y dde (yr un â’r gwrthbwys carreg) ac ewch i fyny’r bryn ac ar draws y cae i’r giât wiced fetel sy’n arwain i’r heol.
2
Croeswch yr heol yn ofalus at y giât bren. Ewch drwy’r giât a heibio i olion doc caniau llaeth ar y dde, a thrwy’r giât ar y chwith. Dilynwch y llwybr ar draws y cae a heibio cefn Rose Cottage, a pharhau i ddilyn yr arwyddion trwy’r coetir. Mae’r llwybr yn dilyn cwrs Nant Clawdd cyn pasio’n agos i’r A40 a mynd yn ôl i mewn i’r coetir. Parhewch i ddilyn yr arwyddion heibio i gefn Chapel Farm at giât ar ymyl cae.
Coed hynafol Cleidda
Mae tua 100 o goed hynafol yn tyfu hwnt ac yma ar Stad Cleidda, yn cynnwys coed derw, coed castanwydd pêr a choed ffawydd. Mae llawer ohonyn nhw allan o’r golwg, ond wrth i chi gyrraedd pwynt 2, fe welwch dderwen hynafol wedi hollti; mae hon yn gannoedd o flynyddoedd oed ac mae’n gynefin cyfoethog i ddwsinau o rywogaethau. Wrth i chi barhau o amgylch cefn Chapel Farm, ychydig cyn pwynt 3, fe welwch ddwy hen dderwen arall. Mae’r coed castan pêr a’r coed pisgwydd ger Castell Cleidda hefyd yn werth chwilio amdanynt.
3
Dilynwch y llwybr ag arwyddion tua’r de drwy sawl cae a giât. Croeswch drwy badog a thros gwpl o gamfeydd i gyrraedd giât fetel ger yr heol. Mae’r lôn i dafarn y Clytha Arms ar y chwith a thros yr heol mae sawl gris serth i fyny i ben banc lle mae’r daith gerdded yn parhau.
Capel Aeddan
Wrth i chi groesi’r caeau, fe fyddwch chi’n pasio nifer o gerrig ar y chwith. Adfeilion Capel Sant Aeddan yw’r rhain, capel a sefydlwyd yn 1188 gan Aeddan Gwaethfoed. Roedd y capel yn dal i fodoli yn y 14eg ganrif, ond aeth â’i ben iddo rhywbryd ar ôl hynny. Erbyn 1957, roedd yn bentwr o gerrig gyda rhai nodweddion pensaernïol. O amgylch Capel Aeddan mae hen safle pentref canoloesol ac mae sôn mai fan hyn y safai adeilad gwreiddiol Maenor Cleidda.
4
Croeswch yr heol yn ofalus a dringo’r grisiau. Ar ôl mynd trwy’r giât ar ben y grisiau, cadwch i’r dde a pharhau i ddilyn yr arwyddion dros gwpl o gamfeydd i mewn i gae ar ochr bryn. Dilynwch y rhes o goed pisgwydd ar letraws i lawr i’r llwybr. Roedd y coed hyn yn arfer ffurfio rhodfa at Gastell Cleidda. Ar ôl cyrraedd y trac, trowch i’r dde, gan gymryd y fforch ar yr ochr dde i fyny at y castell.
Castell Cleidda
Ystyrir Castell Cleidda fel un o’r ffoldai nodedig a godwyd yng Nghymru yn y 18fed ganrif. Cafodd ei ddylunio gan John Davenport a’i adeiladu gan William Jones o Dŷ Cleidda gyda’r diben o ‘dawelu meddwl yr effeithiwyd arno ar ôl colli gwraig hynod ragorol’. Heddiw mae’n eiddo i’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol ac ar brydles i Ymddiriedolaeth Landmark sy’n ei rentu allan fel llety gwyliau.
5
Ar ôl stopio i edmygu’r eiddo hynod hwn, dilynwch yr arwyddion pren i Gleidda, sy’n mynd i mewn i’r coed ac o amgylch cefn yr adeilad. Ewch drwy’r giât, dilynwch y cyfeirbyst ar hyd y grib laswelltog uwchben y coed, ac yna ewch i’r chwith ac yn ôl o dan y coed nes eich bod yn cyrraedd giât wiced fach wrth yr heol. Ewch drwy’r giât, trowch i’r chwith a cherdded ar hyd yr heol am 20m ac yna trowch i’r dde yn ôl i’r maes parcio lle dechreuoch chi’r daith gerdded.
Diwedd:
Maes parcio glan afon Cleidda SO361085