Gweithio ar y llwybrau ym Mannau Brycheiniog

Chwarae fideo

Mae mwy na 350,000 o gerddwyr yn troedio llwybrau Pen y Fan bob blwyddyn, ac mae'r niferoedd wedi dyblu yn y pum mlynedd diwethaf.

Mae ein tîm o geidwaid a gwirfoddolwyr yn gwbl ymroddedig i'w gwaith o gynnal y llwybrau a gwarchod y dirwedd fyw hon, er mwyn i bawb gael mwynhau ymweld â'r lleoliad eiconig hwn.

Mae tywydd garw'r ardal ganol hon o Fannau Brycheiniog, a'r nifer fawr o gerddwyr, yn golygu bod y llwybrau'n cael eu herydu ac mae angen bod yn weithgar i reoli hyn. 

Sut ydyn ni wedi mynd i'r afael ag erydiad?

Gan droi'r cloc yn ôl i'r 1980au, cyn i ni ddechrau trwsio llwybrau a llethrau Pen y Fan, roedd creithiau dwfn i'w gweld drostynt i gyd.

Yn y gorffennol roedd creithiau dwfn, a achoswyd gan erydiad, dros lethrau Bannau Brycheiniog
Yn y gorffennol roedd creithiau dwfn, a achoswyd gan erydiad, dros lethrau Bannau Brycheiniog
Yn y gorffennol roedd creithiau dwfn, a achoswyd gan erydiad, dros lethrau Bannau Brycheiniog

Dros ddeng mlynedd ar hugain, mae ein tîm wedi gweithio ar gynllun uchelgeisiol i drwsio llwybrau'r ucheldiroedd.  

Maen nhw wedi creu 15km o lwybrau sydd wedi eu diffinio'n eglur gan ddefnyddio cerrig gosod, ac mae'r llwybrau hyn yn rhan o rwydwaith 70km sy'n rhedeg ar hyd a lled ardal ganolog Bannau Brycheiniog. Adeiladwyd 400 ffos ddraenio a 500 cwlfer ganddynt, a bu'r tîm hefyd yn gyfrifol am orchuddio ardal maint 30 cae pêl droed gyda phlanhigion.

Mae ein ceidwaid, Rob a Huw, ar y mynydd yn rheolaidd yn cadw ar ben y gwaith trwsio. Yn yr haf maen nhw i'w gweld yn agos at y copaon yn gweithio ar rannau uchaf y llwybrau, ac yn y gaeaf ar y llethrau is, yn nes at y meysydd parcio.

" Ein nod wrth ddiffinio'r llwybrau yw rheoli erydiad, a hynny gan ddefnyddio technegau traddodiadol i rwystro rhagor o bridd rhag cael ei golli. Mae Huw, a finnau, a'n tîm o wirfoddolwyr, yn creu llwybrau y bydd pobl yn teimlo'n gyfforddus yn eu cerdded, ac i'w galluogi nhw i barhau i fwynhau cerdded yma. Mae'n rhoi llawer o foddhad i mi weld y tir yn gwella'n ara' deg."
- Rob Reith, Ceidwad Arweiniol, Bannau Brycheiniog

Mae rheoli erydiad ar lwybrau Bannau Brycheiniog yn waith diddiwedd. Mae'r tîm yn gorfod cadw cydbwysedd rhwng dychwelyd at rannau o'r llwybr sydd eisoes wedi ei wella, ac sydd angen ei drwsio eto bob pum mlynedd, a dechrau ar waith mewn mannau newydd.

Pa ddulliau sy'n cael eu defnyddio?

Rydyn ni'n defnyddio dull arbennig o osod cerrig sydd wedi ei ddefnyddio ers cyfnod y Rhufeiniaid. Mae cerrig unigol yn cael eu gosod i sefyll yn syth yn y ddaear, ac yna'n cael eu cynnal a'u sefydlogi drwy roi cerrig llai a phridd yn dynn o'u hamgylch. 

Unwaith fydd y llwybr wedi ei adeiladu, caiff yr ardal o'i gwmpas ei thirlunio a'r llethrau eu hesmwytho, cyn plannu planhigion dros yr ardal gyfan.

Beth yw'r gost?

Bob blwyddyn rydyn ni'n gwario tua £100,000 ar adeiladu, cynnal a chadw'r rhwydwaith o lwybrau yn ardal ganolog Bannau Brycheiniog.

Eleni, oherwydd y cynnydd sydd wedi bod yn nifer y cerddwyr, mae angen ar frys i drwsio rhannau ychwanegol o'r llwybrau. Rydyn ni wedi ail-lansio ymgyrch apêl Bannau Brycheiniog i godi arian i gwblhau'r gwaith hanfodol hwn, a hynny yn ystod tymor ymwelwyr a allai fod gyda'r prysuraf erioed yn y Bannau.

Gwirfoddolwyr yn gweithio ar y llwybrau i Ben y Fan yn ardal ganol Bannau Brycheiniog, Powys

Sut allwch chi helpu 

Os ydych chi'n frwd dros Fannau Brycheiniog ac am helpu i gynnal y llwybrau sy'n arwain at Ben y Fan, gallwch gefnogi drwy roi arian i apêl Bannau Brycheiniog. Bydd eich cefnogaeth yn ein cynorthwyo i ariannu ein gwaith o reoli erydiad, ac yn ein galluogi ni i gadw'r man arbennig hwn o fewn cyrraedd pawb.

Ymunwch â'r tîm fel gwirfoddolwr

Rydyn ni'n gweithio gyda grwpiau o wirfoddolwyr yn trwsio rhannau o'r llwybr trwy gydol y flwyddyn. Mae unigolion hefyd yn ymuno gyda ni'n rheolaidd er mwyn cymryd rhan yn y gwaith o gynnal y llwybrau.

Am ragor o wybodaeth am wirfoddoli gyda'r tîm darllenwch ein herthygl am Wirfoddoli.