Skip to content
Prosiect

Prosiect Adfer Gwlyptir Cors Marloes

Prosiect Gwlypdiroedd Cors Marloes wedi’i gwblhau
Prosiect Gwlypdiroedd Cors Marloes wedi’i gwblhau | © National Trust Images / Dave Welton

Mae Cors Marloes wedi'i lleoli ar Benrhyn Marloes, lleoliad godidog sy’n gyfuniad o ddaeareg ysblennydd, golygfeydd arfordirol dramatig a chyfoeth o fywyd gwyllt sy'n ffynnu yn y gwlyptir hynafol hwn.

Cefndir

Er bod y ddarpariaeth ar gyfer ymwelwyr â'r traeth a chaffi Runwayskiln  yn dda, gellid gwella mynediad fel y gall pobl weld y bywyd gwyllt a chael profiad o  natur ar y gors.

Ond nid gwlyptir perffaith mo hwn. Mae morlynnoedd y cronfeydd dŵr a gloddiwyd yn y 1970au wedi gadael ponciau mawr o ddeunydd cloddio ar wyneb y gors, gan fygu cynefinoedd gwerthfawr a lleihau ehangder agored y dirwedd

Ychydig iawn sydd wedi cael ei fuddsoddi’n ddiweddar yn y gwlyptiroedd yng Nghors Marloes, ac maent yn drysor o fywyd gwyllt cudd sy’n disgwyl i gael ei ddarganfod.  Mae’n Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) dynodedig a bydd cael gwared  ar y cloddiau mawr o amgylch morlyn deheuol y gronfa ddŵr yn adfer tua 1.5ha o gynefinoedd gwlyptir, yn ailgysylltu'r cronfeydd dŵr dwfn â'r cynefinoedd gwlyptir cyfagos ac yn ail-naturioli ac yn agor golygfeydd ar draws y gors ar gyfer pobl a bywyd gwyllt.

 

Mae'r prosiect hefyd yn cynnig cyfle i wella tua 500m o Lwybrau Cyhoeddus trwy eu hadleoli i dir uwch a sychach o fewn coridor bywyd gwyllt  sydd newydd gael ei greu.

 

Bydd y prosiect hwn yn adfer rhai cynefinoedd gwlyptir gwerthfawr yng Nghors Marloes sydd eisoes yn lle poblogaidd iawn i wylio adar, tra hefyd yn sicrhau bod y gors a’r arfordir o’i hamgylch yn fwy hygyrch i ymwelwyr sy'n llai hyderus wrth edrych o gwmpas y cefn gwlad.

Dyfyniad gan Mark UnderhillNational Trust Countryside Manager

Ein Hamcanion

Mae tri amcan i’r prosiect:

  1. Adfer tua 1.5 hectar o wlyptir trwy gael gwared ar y ponciau neu'r byndiau o amgylch y gronfa ddŵr ddeheuol. Bydd hyn yn cyfrannu at gyflwr cyffredinol y Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA).
  2. Gwella mynediad i guddfan Britton, a Llwybr Arfordir Cymru drwy adleoli rhan o  Lwybr Cyhoeddus (PRoW) (PP62/22) (a all fod yn amhosib i’w gerdded yn y gaeaf), ymlaen i dir ychydig yn uwch a sychach ychydig i'r de.
  3. I wella golygfeydd ar draws y gors o guddfan Britton, ond hefyd o'r Llwybr Cyhoeddus (PP62/22).

Bydd y prosiect yn cynnwys gwaith adeiladu sylweddol yn ystod hydref a gaeaf 2023/24, gyda chloddwyr a thryciau dympio'n symud y deunydd o’r byndiau o amgylch morlynnoedd y gronfa a'i osod yn y cae cyfagos (i'r de) lle bydd yn cael ei ddefnyddio i ffurfio clawdd newydd, a choridor bywyd gwyllt gyda phyllau. O fewn y coridor hwn, byddwn yn adeiladu trac fferm a llwybr troed newydd, yn lle’r Llwybr Cyhoeddus (PRoW) (PP62/22) presennol sy'n mynd heibio’r gors ac ymlaen i Lwybr Arfordir Cymru.  Bydd y PRoW presennol yn parhau ar agor nes ein bod wedi cwblhau'r llwybr troed newydd ac wedi gwneud cais am Orchymyn Dargyfeirio i symud yr hen lwybr i'r un newydd.

 

Ar y gors ei hun, lle rydym wedi tynnu'r deunydd o’r byndiau, byddwn yn datgelu 1.5ha ychwanegol o wlyptir sydd wedi'i gladdu ers y 1970au  Bydd hyn yn edrych yn amrwd iawn i ddechrau, ond mae natur a bywyd gwyllt wrth eu bodd ag ychydig o fwd, ac rydym yn hyderus y bydd yr ardal hon yn fwrlwm o fywyd gwyllt cyn pen dim. Yn y cyfamser, bydd Cuddfan Britton yn aros ble mae gyda golygfa newydd a godidog dros y gors fywiog!  Bydd y guddfan yn cael ei chysylltu'n ôl â'r coridor bywyd gwyllt newydd a'r llwybr troed trwy lwybr wedi'i godi.  Bydd y llwybr i'r guddfan yn cael ei blannu â helyg i helpu ein hymwelwyr i ymdoddi i’r cefn gwlad a lleihau unrhyw aflonyddwch ar y gwlyptir sydd newydd ei ehangu.

Gweld y cynlluniau’n fanylach PDF

I weld y cais cynllunio a'r dogfennau cysylltiedig, cliciwch yma i lywio i borth cynllunio'r Parc Cenedlaethol PCNPA Planning (pembrokeshirecoast.wales)

 

Y Llinell Amser ar gyfer Prosiect Adfer Gwlyptir Cors Marloes

Mawrth 2025

Mae natur wedi ffynnu

Mae blwyddyn gyfan wedi mynd heibio ers i ni gwblhau gwaith i wella cynefinoedd a mynediad yng Nghors Marloes. Roedd y gwaith yn canolbwyntio ar dynnu byndiau artiffisial, gan ddychwelyd tua 1.5 hectar i gynefinoedd corstir. Cafodd y llwybr troed ei adleoli i dir uwch, gan greu llwybr llai mwdlyd, mwy hygyrch. Rydym yn falch o ddweud bod y gwaith wedi bod yn llwyddiant ysgubol. Yn y lle cyntaf, roedd yr ardal yn ymddangos yn foel ac yn anial, ond mae natur wedi trawsnewid pethau’n gyflym gyda llawer o lystyfiant atgynhyrchiol. Mae ymatebion gan ymwelwyr a phobl leol wedi bod yn gadarnhaol. Yn ogystal, mae’r argraff ar ymwelwyr sydd â diddordeb penodol mewn adar yn dda iawn hefyd, a’r uchafbwynt oedd Pibydd Brych prin, a groesodd draw o ogledd America ddiwedd mis Awst 2024. Bydd y cyfnod nesaf o waith yn canolbwyntio ar uwchraddio’r guddfan Britton, gan ddisodli’r strwythur presennol sydd wedi gweld dyddiau gwell. Ar ôl ymgynghori ag adaryddion, ymwelwyr ac aelodau o’r gymuned leol, rydym yn gweithio ar ddyluniad ar hyn o bryd. Bydd y man gwylio newydd yn bwrpasol, gyda seddi i oddeutu deg o bobl, a mynediad hawdd i ddefnyddwyr cadair olwyn a phobl â phroblemau symudedd, gan gynnig lle i werthfawrogi’r bywyd gwyllt a’r olygfa drawiadol.

Prosiect Gwlypdiroedd Cors Marloes wedi’i gwblhau
Prosiect Gwlypdiroedd Cors Marloes wedi’i gwblhau | © National Trust Images / Dave Welton