Darganfyddwch fwy yn Ninefwr
Dysgwch pryd mae Dinefwr ar agor, sut i gyrraedd yno, pethau i’w gweld a’u gwneud a mwy.
Ymweld â Thŷ Newton yn Ninefwr
Yn sefyll yn gadarn yng nghanol ystâd Dinefwr mae adeilad rhestredig Gradd II* Tŷ Newton, cartref i ddisgynyddion yr Arglwydd Rhys, Tywysog pwerus Deheubarth, am dros 300 mlynedd. O dan ofal yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol ers 1990, mae Tŷ Newton bellach yn lle i fwynhau, ymlacio ac adfywio.
Beth sydd i’w weld yn Nhŷ Newton?
Mae stori ystâd Dinefwr yn adlewyrchu hanes Sir Gâr a Chymru fel cenedl. Drwy gydol Tŷ Newton, cewch flas ar wahanol gyfnodau yn hanes y tŷ a’r ystâd.
Ar y llawr gwaelod cewch ddychmygu byw yn y tŷ yn yr ystafell fwyta, chwarae gemau yn y parlwr, rhyfeddu ar y grisiau crand; ac yna, hanner ffordd lan, a newydd ei adnewyddu, mae’r ystafell wydr, lle i fwynhau golygfeydd dros y parc cyn cyrraedd y llawr cyntaf ac ymgolli yn yr hanes yn y gofod celf ac arddangosfeydd.
Ar yr islawr mae’r cyfle i deimlo fel un o weithwyr y tŷ gan weld ble’r oeddent yn cysgu a chwblhau eu tasgau dyddiol.
Mae modd ymweld â’r ardd drwy ddrws ar waelod y grisiau, cyfle i weld y ffynnon wedi’i adnewyddu, y flodeuardd yn ei holl ogoniant ac oedi yn y tŷ haf i weld os oes modd gweld y ceirw.
A chyn gadael, byddai ymweliad a Thŷ Newton ddim yn gyflawn heb alw heibio’r siop lyfrau ail law a’r caffi, y ddau ar y llawr gwaelod.
Celf ac Arddangosfeydd yn Dinefwr
Ar y llawr cyntaf yn Nhŷ Newton, mae cyfres o arddangosfeydd sy’n dehongli agweddau gwahanol o’n hanes, gan adlewyrchu ar agweddau gwahanol o fywyd yn Dinefwr dros y canrifoedd.
Daw’r ysbrydoliaeth o weledigaeth y nawfed Arglwydd Dinefwr, Richard Rhys, fe sefydlodd raglen gelfyddydol yn y tŷ yng nghanol yr ugeinfed ganrif; heddiw mae rhaglen gelfyddydol yn dathlu’r weledigaeth honno.
Mae’r rhaglen yn cynnig cipolwg ar hanes yr ystâd a’i phobl drwy gynnwys gwrthrychau o blith y casgliadau am y tro cyntaf. Hefyd, maent yn cynnig llwyfan ar gyfer ymarferwyr creadigol cyfoes i ymateb i hanes maith y safle a’r tirwedd.
Castell Diwylliannol: Dinefwr a Naws y Chwedegau.
Arddangosfa newydd yn awr ar agor
Am dair blynedd yn ystod y 1960au, bu Dinefwr yn ganolfan fywiog i gelfyddyd fodern, cerddoriaeth, ffilm a theatr, a hyrwyddwyd hyn oll gan y nawfed Arglwydd Dinefwr, Richard Rhys.
Mae’r arddangosfa newydd hon, wedi’i churadu gan Dr Peter Wakelin yn adrodd hanes cyfres o wyliau celf a ddaeth â naws y chwedegau i gefn gwlad gorllewin Cymru.
Yr Ystafell Ddarganfod: bioamrywiaeth yn Ninefwr
Dewch i gael golwg ar yr Ystafell Ddarganfod, sy’n canolbwyntio ar hanes a bioamrywiaeth naturiol anhygoel Ystad Dinefwr.
Caiff hanes cyfoethog Dinefwr ei gynrychioli ar ffurf llinell amser, sy’n ymdroelli ar draws y waliau gan ddatgelu hanes y dirwedd hynafol hon. Mae’r arddangosfa newydd, sy’n cynnwys darlun o’r Fonesig Cecil, yn adlewyrchu ar yr effaith a gafodd ar gynllun y parcdir yn y ddeunawfed ganrif, wedi’i chreu gan yr artist Julia Griffiths Jones a’r dylunydd Heidi Baker.
Fe welwch hefyd fodelau ceramig o ffyngau (sydd ar fenthyg gan Gymdeithas Ficrolegol Prydain) diolch i Ardd Fotaneg Genedlaethol Cymru.
Yr Ystafell Dirwedd yn Dinefwr
Fel rhan o’n rhaglen ‘Tir Gwerthfawr’ o arddangosfeydd a digwyddiadau yn Dinefwr mae’r Ystafell Dirwedd yn datgelu pedwar llun olew pwysig a phrin, sy’n dyst i gyfoeth, statws a dyheadau’r ystâd a’r teulu oedd yn berchen arni.
Wedi’u cwblhau gan artist anhysbys, does dim llawer o ddogfennaeth wedi dod i’r amlwg mewn cysylltiad â’r lluniau, ac rydym yn parhau i ymchwilio, ond credwn eu bod fwy na thebyg wedi’u comisiynu i ddathlu stiwardiaeth Griffith Rice, a oedd yn AS dros Sir Gâr rhwng 1701-10.
Mae ffilm fer yn dangos sut mae arbenigwyr wedi astudio’r lluniau i ddatgelu eu gorffennol. Dysgwch sut y gwnaeth y manylyn lleiaf yn y dadansoddiad o’r paent ddatgelu gwir oedran y gweithiau celf.
Arddangosfa Archeoleg y Cartref yn Dinefwr
O hoelen a weithiwyd â llaw neu damaid o bapur papuro a brintiwyd â llaw, i waith plastr addurnol ar y nenfydau addurnedig gwreiddiol, mae’r gwrthrychau yn yr arddangosfa hon yn datgelu llawr am ‘Archaeoleg y Cartref’.
Mae’r arddangosfa’n cynnwys darnau a deunyddiau o blith casgliadau Dinefwr, gan gynnig cipolwg hynod ddiddorol ar y deunyddiau adeiladu hanesyddol a’r technegau addurno a ddefnyddiwyd yn Nhŷ Newton ers ei adeiladu yng nghanol yr ail ganrif ar bymtheg.
Fel rhan o’r arddangosfa hon, gellir gwylio ffilm fer sy’n sôn am dechnegau plastro treftadaeth, lle ceir cipolwg ar y crefftwaith, y technegau a’r sgiliau a ymgorfforir yng nghornisiau a nenfydau Tŷ Newton.
Papur papuro newydd
Gan ymateb i’r casgliad o bapur papuro hanesyddol a gynhwysir yn yr arddangosfa Archaeoleg y Cartref yn Nhŷ Newton, mae’r dylunydd a’r gwneuthurwr printiau Isabel Kate Porch wedi dewis delweddau a themâu sy’n deillio o Ddinefwr i greu rholyn o bapur papuro a gomisiynwyd yn arbennig ar gyfer y casgliad - sef papur papuro a brintiwyd â llaw trwy ddefnyddio blociau. Caiff Isabel ei hysbrydoli gan ei threftadaeth Gymreig a chaiff ei denu at hanesion gwrthrychau a’r storïau a’r emosiynau y gallant eu hysgogi.
Y papur papuro cyfoes hwn yw’r drydedd enghraifft o grefft a dylunio cyfoes a arddangosir fel rhan o’r arddangosfa Archaeoleg y Cartref.
Mae ffilm fer gan Siôn Marshall-Waters yn dangos y dylunydd yn gweithio yn ei stiwdio ac yn trafod y broses a’r ysbrydoliaeth sydd wrth wraidd y papur papuro. Bydd yn agor ar Mawrth 2024.
Hanes Tŷ Newton, Dinefwr
Wedi’i adeiladu yn 1660 gan Edward Rice, mae’r tŷ’n dwyn enw’r ‘Dref Newydd’ a adeiladwyd ar gyfer cyfaneddwyr o Loegr yn yr oesoedd canol. Adeiladwyd y plasty Jacobeaidd (y datblygodd y tŷ presennol ohono) ar safle sydd wedi’i feddiannu ers dwy fil o flynyddoedd.
Ffasad gothig
Mae’r ochr allanol, fel y gwelwch heddiw, yn dyddio o’r 1850au pan ychwanegwyd ffasâd Gothig ffasiynol. Mae modd gweld nifer o’r nodweddion gwreiddiol o’r ail ganrif a’r bymtheg yn y tŷ o hyd, gan gynnwys y grisiau crand a’r nenfydau addurnedig.
Pethau eraill o ddiddordeb i chi
Erthygl
Hanes Dinefwr
Wedi’u hadennill gan ddisgynyddion un o Dywysogion pwerus Cymru, bu Parc Dinefwr a Thŷ Newton yn gartref i’r teulu Rhys/Rice am dros dair canrif.
Erthygl
Crwydrwch y parc yn Ninefwr
Dewch am dro drwy Barc Dinefwr ger Llandeilo, ystâd 800-erw drawiadol lle gwelwch amrywiaeth o fywyd gwyllt a rhai o’r coed hynaf yng ngwledydd Prydain.