Skip to content

Crwydrwch y parc yn Ninefwr

Haid o hyddod brith yn sefyll ar laswellt yn y parc yn Ninefwr, Sir Gâr, gyda choed ar lethrau i’r ddwy ochr ac yn y cefndir.
Haid o geirw yn y parc yn Ninefwr, Sir Gâr | © National Trust Images/James Dobson

Mae’r parc yn Ninefwr yn doreth o hanes Cymreig ac yn gorchuddio ystâd 800 erw ar gyrion hen dref amaethyddol Llandeilo. Ymwelwch â Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) a’r parc cyntaf yng Nghymru i gael ei enwi’n Warchodfa Natur Genedlaethol (GNG). Yn Ninefwr, fe welwch ficrocosm o dreftadaeth a natur Cymru ar un safle. 

Cynefinoedd hollbwysig a bywyd gwyllt Dinefwr

Ceir ystod eang ac amrywiol o gynefinoedd yn Ninefwr, coetiroedd, dolydd, parcdir a'r gorlifdir. Mae hwn yn baradwys i fyd natur sy'n denu rhywogaethau pwysig. Mae'r  ystâd yn gartref i lawer o'n mamaliaid mwyaf cyfrinachol, y mae llawer o bobl yn treulio oes heb eu gweld; dyfrgwn, ffwlbartiaid, llygod y gwair a hyddod brith. Mae gwahanol fathau o adar preswyl a mudol yn bridio ar yr Ystad neu’n gorffwyso yma ar eu taith. Yn ddiweddar, daethpwyd o hyd i chwilod prin.

 

'Cymerwch lond llaw o bridd o Ddinefwr a’i wasgu rhwng eich cledrau. Y sudd sy’n llifo o’ch dwylo yw hanfod Cymru.'

- Wynford Vaughan Thomas, darlledwr, newyddiadurwr ac awdur 

 

Gwartheg parc gwyn eiconig Dinefwr yn Sir Gaerfyrddin, Cymru.
Gwartheg parc gwyn eiconig Dinefwr yn Sir Gaerfyrddin, Cymru. | © National Trust Images / John Millar

Gwartheg Gwyn Dinefwr

Brid hynafol a phrin sydd yn gysylltiedig â Dinefwr ers y nawfed ganrif, ac yn debygol eu bod yn un o’r bridiau gwartheg hynaf sy’n frodorol i Ynysoedd Prydain. Mae buches Dinefwr yn chwarae rhan bwysig gyda pharhad y brid yn ogystal â phori cadwraethol o fewn y parcdir. 

Mae’r gwartheg yn drawiadol yn eu hedrychiad hynafol gyda chotiau hir gwyn, cyrn blaenau cul urddasol a llygaid a thrwynau du. Yn y gwanwyn mae nhw’n dychwelyd i’r caeau o flaen y tŷ ac cael cymorth i fwrw eu cotiau gaeaf gan frain, cigfrain ac adar eraill drwy dynnu’r blew gwyn meddal ar gyfer eu defnyddio i orchuddio eu nythod.  
 

Parc ceirw canoloesol yn Ninefwr  

Mae’r ystâd yn gartref i barc ceirw canoloesol 100 erw o faint. Mae’r haid o dros gant o Hyddod Brith i’w clywed yn beichio a bloeddio o bob rhan o’r ystâd, yn enwedig ar drothwy’r cyfnod rhidio ym mis Hydref. 

Fe welwch y Corvidae (teulu’r Fran) yn helpu gyda’r broses dwtio – maen nhw i’w gweld yn pigo ar groen sidanaidd y bwystfilod tra’n eistedd ar eu cyrn enfawr wrth i’r cyfnod rhidio agosáu. 

Dôl yr Haf, Dinefwr, Sir Gaerfyrddin
Dôl yr Haf, Dinefwr, Sir Gaerfyrddin | © National Trust Images / Corrinne Manning

Y coed hynaf yng ngwledydd Prydain yn Ninefwr

Mae coetir hynafol Dinefwr yn gartref i rai o’r coed hynaf yng ngwledydd Prydain. Mae gennym dros 300 o goed derw, y mae rhai’n dros 400 oed, sy’n eu gwneud nhw’n hynafiaid go iawn. Maen nhw’n darparu ecosystemau hanfodol i amrywiaeth o rywogaethau. Hyd yn oed pan fo’r coed yn marw neu’n cwympo, dydyn ni ddim yn eu symud ymaith. Maen nhw’n aros yn eu hunfan i greu cynefin i blanhigion, bywyd gwyllt a ffyngau. 

Plannu newydd

Yn ogystal â gofalu am y coed aeddfed, rydym yn plannu rhai newydd hefyd fel bod gennym goed ar wahanol gamau bob amser. Bydd mwy yn cael eu plannu yn y Parc Gwartheg Mewnol ac Allanol i ail-greu dyluniad y 18fed ganrif. 

Yn y pendraw, caiff y planhigfeydd hyn eu rheoli fel y parc ceirw, fel porfeydd coediog. Drwy wneud hyn, rydym yn gobeithio y bydd Dinefwr bob amser yn enwog am ei hynaf-goed. 

Pethau eraill o ddiddordeb i chi

Golygfa o uchder o’r parc yn Ninefwr, Sir Gâr
Erthygl
Erthygl

Hanes Dinefwr 

Wedi’u hadennill gan ddisgynyddion un o Dywysogion pwerus Cymru, bu Parc Dinefwr a Thŷ Newton yn gartref i’r teulu Rhys/Rice am dros dair canrif.

Ceirw ar laswelltir ym mharc ceirw Dinefwr, gyda’r haul yn disgleirio drwy ganghennau moel coed ar ben bryncyn i’r chwith
Llwybr
Llwybr

Llwybr ‘Capability’ Brown yn Ninefwr 

Cerddwch wrth ymyl coed hynafol hanesyddol ar gylchdaith drwy dirwedd a ddyluniwyd gan Lancelot ‘Capability’ Brown, gyda chyfle i weld yr hyddod brith sy’n byw yma.

Gweithgareddau
Cerdded
PellterMilltiroedd: 1.5 (km: 2.4)
Haid o hyddod brith yn sefyll ar laswellt yn y parc yn Ninefwr, Sir Gâr, gyda choed ar lethrau i’r ddwy ochr ac yn y cefndir.
Llwybr
Llwybr

Llwybr bywyd gwyllt Parc Dinefwr 

Mae’r gylchdaith hon drwy barc hanesyddol yn fwrlwm o fywyd gwyllt, gan gynnwys haid o hyddod brith. Cewch hefyd ymweld â chastell canoloesol a phlas o’r 17eg ganrif.

Gweithgareddau
Cerdded
PellterMilltiroedd: 3 (km: 4.8)