Crwydrwch y parc yn Ninefwr

clychau'r gog, Dolaucothi, Sir gaerfyrddin | © National Trust Images / Rob Coleman

Mae’r parc yn Ninefwr yn doreth o hanes Cymreig ac yn gorchuddio ystâd 800 erw ar gyrion hen dref amaethyddol Llandeilo. Ymwelwch â Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) a’r parc cyntaf yng Nghymru i gael ei enwi’n Warchodfa Natur Genedlaethol (GNG). Yn Ninefwr, fe welwch ficrocosm o dreftadaeth a natur Cymru ar un safle. 

Uchafbwyntiau’r gwanwyn a’r haf

Yn ystod misoedd y gwanwyn a'r haf, mae’r dirwedd yn fôr o liw a phersawr. Mae’r blodau gwyllt yn wledd i’r llygaid a’r trwyn. Yr olygfa fwyaf trawiadol mae’n siŵr yw’r flanced o glychau’r gog yn y gwanwyn.

Pethau i’w gweld yn y parc yn Ninefwr

Mae’r ystâd yn gogwyddo tua chaeau gorlifdir afon Tywi, lle mae llynnoedd bach ar gyrion y gwastatir yn dod â harddwch a diddordeb ychwanegol i’r dirwedd.

Cynefinoedd hanfodol

Mae Dinefwr yn gartref i gasgliad eang ac amrywiol o gynefinoedd ac amgylcheddau. O weirgloddiau sy’n fôr o flodau i goetiroedd trwchus, o ardaloedd agored eang i goedwigoedd corsiog a dolydd gwlyb. Mae pob un o’r rhain yn gartref i gynefinoedd hanfodol i amrywiaeth o rywogaethau ac yn chwarae rôl hanfodol ym mioamrywiaeth gwledydd Prydain.

'Cymerwch lond llaw o bridd o Ddinefwr a’i wasgu rhwng eich cledrau. Y sudd sy’n llifo o’ch dwylo yw hanfod Cymru.'

- Wynford Vaughan Thomas, darlledwr, newyddiadurwr ac awdur

Gwartheg parc gwyn eiconig Dinefwr yn Sir Gaerfyrddin, Cymru. — Gwartheg parc gwyn eiconig Dinefwr, Sir Gaerfyrddin | © National Trust Images / John Millar

Bywyd gwyllt Dinefwr

Mae hwn yn baradwys i fyd natur. Yn ogystal â phoblogaethau mawr o rai o adar brodorol a mudol mwyaf diddorol Prydain, mae’r ystâd yn gartref i lawer o’n mamaliaid mwyaf cyfrinachol, y mae llawer o bobl yn treulio oes heb eu gweld; dyfrgwn, ffwlbartiaid, llygod y gwair a hyddod brith.

Parc ceirw canoloesol yn Ninefwr

Mae’r ystâd yn gartref i barc ceirw canoloesol 100 erw o faint. Mae’r haid o dros gant o Hyddod Brith i’w clywed yn beichio a bloeddio o bob rhan o’r ystâd, yn enwedig ar drothwy’r cyfnod rhidio ym mis Hydref.

Fe welwch y Corvidae (teulu’r Fran) yn helpu gyda’r broses dwtio – maen nhw i’w gweld yn pigo ar groen sidanaidd y bwystfilod tra’n eistedd ar eu cyrn enfawr wrth i’r cyfnod rhidio agosáu.

Gwartheg Parc Gwyn Dinefwr

Mae’r adar yn rhoi’r un driniaeth i’n Gwartheg Parc Gwyn, gan bigo ar flew rhydd yr anifeiliaid cynhanesyddol yr olwg pan ddaw’n adeg i fwrw cotiau’r gaeaf. Mae gan y brîd hynafol a phrin hwn gysylltiadau hanesyddol a genetig â Dinefwr.

Ymysg yr hanesion eraill sydd â chysylltiadau â’r Gwartheg Parc Gwyn mae chwedl Morwyn y Llyn a’r enwog Feddygon Myddfai.

Y coed hynaf yng ngwledydd Prydain yn Ninefwr

Mae coetir hynafol Dinefwr yn gartref i rai o’r coed hynaf yng ngwledydd Prydain. Mae gennym dros 300 o goed derw, y mae rhai’n dros 400 oed, sy’n eu gwneud nhw’n hynafiaid go iawn. Maen nhw’n darparu ecosystemau hanfodol i amrywiaeth o rywogaethau. Hyd yn oed pan fo’r coed yn marw neu’n cwympo, dydyn ni ddim yn eu symud ymaith. Maen nhw’n aros yn eu hunfan i greu cynefin i blanhigion, bywyd gwyllt a ffyngau.

Plannu newydd

Yn ogystal â gofalu am y coed aeddfed, rydym yn plannu rhai newydd hefyd fel bod gennym goed ar wahanol gamau bob amser. Bydd mwy yn cael eu plannu yn y Parc Gwartheg Mewnol ac Allanol i ail-greu dyluniad y 18fed ganrif.

Yn y pendraw, caiff y planhigfeydd hyn eu rheoli fel y parc ceirw, fel porfeydd coediog. Drwy wneud hyn, rydym yn gobeithio y bydd Dinefwr bob amser yn enwog am ei hynaf-goed.