Ein dechreuadau yn Ninas Oleu

Pwysigrwydd mannau agored

Gwelodd Mrs Talbot bwysigrwydd treftadaeth a mannau agored ein cenedl. Roedd am eu gwarchod i bawb gael eu mwynhau. Roedd hyn yn cyd-fynd â gweledigaeth ein sylfaenwyr pan wnaethant sefydlu’r elusen yn 1895.

Fwy na 125 mlynedd yn ddiweddarach, mae’r gwerthoedd yma yn dal yn ganolog i bopeth a wnawn.

Cerddwch i ben Dinas Oleu

Pan roddodd Mrs Fanny Talbot y darn arbennig hwn o dir, ni wyddai y byddai’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn dod yn elusen gadwraeth fwyaf Ewrop. O Ddinas Oleu gallwch weld llawer o’r 58,000 erw o dir yr ydym yn gofalu amdano yn Eryri ynghyd â 196 milltir o arfordir Cymru.

Os cerddwch chi i ben Dinas Oleu fe welwch lwyfan gron o garreg a adeiladwyd yn 1995 i gofio 100 mlynedd ers i’r rhodd gael ei rhoi.

Gwaith cynharach Mrs Talbot

Roedd Mrs Talbot wedi rhoi i brosiectau elusennol eraill. Yn 1874 rhoddodd ddeuddeg o fythynnod a darn o dir 4.5 erw i’r beirniad dylanwadol, John Ruskin. Roedd Mr Ruskin wedi sefydlu prosiect o’r enw ‘The Guild of St George’. Bwriad y prosiect oedd creu amodau cymdeithasol gwell i bobl fyw a gweithio.

'She's a motherly, bright, black-eyed woman of fifty…and curious beyond any magpie that ever was, but always giving her spoons away instead of stealing them. Practically clever beyond most women; but if you answer one question she'll ask you six!'

– John Ruskin

Y Ffrancwr yn Ninas Oleu

Rhoddwyd cartref i Ffrancwr o’r enw Auguste Guyard gan John Ruskin, sef un o hen fythynnod Mrs Fanny Talbot. Daeth Auguste Guyard i Brydain gyda’i ferch yn 1871 ar ôl ffoi o’r gwarchae ar Baris yn ystod y rhyfel rhwng Ffrainc a Phrwsia. Symudodd Guyard i fwthyn rhif 2 Rock Gardens yn Ninas Oleu.

Commune modele

Roedd Guyard wedi ceisio creu ‘commune modele’ yn y gorffennol yn ei bentref genedigol, Frotey-Les-Vesoul, lle cafodd ei eni yn 1808. Roedd ei nodau yn debyg iawn i rai John Ruskin ac efallai mai dyna pam ei fod wedi cael ei ddewis gan yr elusen i gael bwthyn yma.

Gofalu am y terasau

Cai ei adnabod yn lleol fel y Ffrancwr, a threuliodd Guyard ei amser yn cerfio terasau i ochr y bryn lle’r oedd yn tyfu llysiau, perlysiau a phlanhigion meddyginiaethol y byddai’n eu rhannu gyda’r tlodion. Roedd ganddo ddawn arbennig gydag anifeiliaid hefyd gan ddofi hebog a jac-do.

Bedd Guyard

Bu Guyard farw yn 1882 a’i ddymuniad oedd cael ei gladdu ar y bryn lle treuliodd cymaint o’i amser. Mae ei fedd mewn darn o dir muriog ger Dinas Oleu. Cyfansoddodd ei feddargraff ei hun ar gyfer ei garreg fedd. Yn ddiweddar mae wedi ei gyfieithu o’r Ffrangeg i Saesneg a Chymraeg ac mae wedi ei ysgrifennu ar blac gerllaw.

'Yma y gorwedd Heuwr, a fu'n hau y Gwir, y Da, a'r Prydferth; hyd fedd, gydag afiaith addolwr, drwy fil o frwydrau â’r pin ac â’r dwylo. Ond ni cheir ad-daliad yn y byd hwn am y faith lafur.'

– Beddargraff ar gyfer y garreg fedd, Dinas Oleu