Defnyddio’r Mabinogion i drafod llifogydd heddiw

Group of primary school pupils designing the mythical Afanc, Conwy
Cyhoeddwyd : 04 Oct 2017 Diweddariad diwethaf : 22 Jan 2018

Mewn cyfuniad o gelfyddyd, chwedlau a gofal am yr amgylchedd, buom yn cydweithio â chwmni Pigtown Theatre i edrych ar lifogydd trwy lygaid yr Afanc, creadur chwedlonol o’r Mabinogion, mewn gweithdai i ysgolion a’r gymuned.

A hithau’n Flwyddyn y Chwedlau gan Croeso Cymru, buom yn dathlu stori ddifyr yr Afanc am anghenfil chwedlonol a ddaeth i fyw yn afon Conwy. Yn ôl y chwedl, os oedd yr afanc mewn hwyliau gwaed, roedd yr afon yn gorlifo’i glannau a chnydau a stoc y ffermwyr yn cael eu difetha.

Dywedodd y Ceidwad, Robert Parkinson, “Fel rhan o'r rhaglen rydym wedi bod yn ymweld ag ysgolion yn yr ardal gan ddefnyddio'r chwedl i ystyried y cwestiwn - Sut allwn ni gadw'r Afanc yn hapus heddiw?”

Cafodd dros 300 o ddisgyblion eu hannog i feddwl beth sy’n gwneud cynefin iach a sut y gallai cynefinoedd iach ger tarddiad afonydd, fel y gors ar y Migneint, effeithio ar greaduriaid fel yr Afanc, pobl a bywyd gwyllt yn nes i lawr yr afon. 

Ymhlith y gweithgareddau roedd cyfle i gynllunio Afanc o wahanol rannau o gyrff anifeiliaid wedi’u haddasu’n arbennig ar gyfer y cynefin a’r stori. 

Primary school pupils interpretation of Yr Afanc
Primary school pupils holding up their Afanc design
Primary school pupils interpretation of Yr Afanc

Meddai Robert Parkinson, “Mae’r Afanc wedi bod yn ddyfais wych ar gyfer trafod llifogydd yn yr ardal ac mae’n ffordd dda o ddathlu’n treftadaeth Gymreig hefyd.”

Ffilm rap yr Afanc

Yn ogystal â’r sesiynau mewn ysgolion, fe gynhaliwyd diwrnod cymunedol yng Nghonwy lle cafwyd help y rapiwr lleol o fri, Mr Phormula, i gydweithio â phlant a theuluoedd o’r ardal i greu ffilm rap arbennig am yr Afanc. Gallwch wylio’r ffilm isod.  

Local rapper, Mr Phormula Play Video

Creu Afancod o bob lliw a llun

Fel rhan o’r diwrnod cymunedol, bu teuluoedd yn helpu i adeiladu Afanc 6 metr o hyd o helyg a phlastig gyda’r artist lleol, Ben Dafis. Yn ogystal, cafodd y plant gyfle i greu modelau clai bach o’r Afanc i fynd â nhw adref gyda nhw.  

Making mini Afanc's from clay
Children make mini mythical Afanc's from clay
Making mini Afanc's from clay

Cyfaredd y Wledd 

Roedd yr Afanc enfawr i’w weld ar ein stondin yng Ngwledd Conwy, sef gŵyl fwyd sy’n denu miloedd o bobl. 

Bu’r tîm yn gofyn i bobl beth roedd afon Conwy’n ei olygu iddyn nhw ac yn esbonio'r camau rydym wedi bod yn eu cymryd, ar y cyd â Cyfoeth Naturiol Cymru, i wella ansawdd y dŵr a chadw rhagor ohono ger tarddiad afon Conwy ar y Migneint gan helpu i arafu’r llif a lleihau perygl llifogydd yn is i lawr yr afon yn Nyffryn Conwy