Ymweld â'r ardd Erddig

Gardd a thŷ dan orchudd barrug yn Erddig, Wrecsam | © National Trust Images/Paul Harris

Dewch i weld gardd o’r 18fed ganrif wedi ei hadfer yn llwyr yn Erddig, gardd wedi ei ffurfio gan gynlluniau John Meller. Cyfreithiwr cyfoethog o Lundain oedd Meller, ac fe brynodd Erddig yn 1714. Heddiw gallwch weld llaweroedd o goed ffrwythau, yn union fel yr oeddent yng nghynlluniau gwreiddiol Joshua Edisbury ar gyfer yr ardd yn yr 1680au. Fe welwch amrywiaeth eang o goed ffrwythau yn yr ardd hon sydd yn Rhestredig Gradd 1, a blannwyd yn ystod yr adferiad.

Uchafbwyntiau’r hydref

Yr hydref yw’r amser i edmygu perllan Erddig a’r coed ffrwythau gwyntyllaidd a reolwyd mor fedrus sy’n llawn o amrywiaeth anferth o afalau. Profwch liwiau’r tymor wrth i’r rhodfa pisgwydd plethedig droi’n aur ac i dân o iorwg coch Boston orchuddio wyneb gorllewinol y plasty.

Ewch am dro o gwmpas y stad 1200 erw, sy’n gartref i goed hynafol urddasol. Tyfodd llawer ohonynt yma, tra bod eraill wedi eu cyflwyno o wledydd tramor yn yr 1800au pan dirluniwyd y parc.

Uchafbwyntiau’r gaeaf yn yr ardd yn Erddig

Y gaeaf yw’r amser perffaith i weld a gwerthfawrogi strwythur yr ardd yn Erddig. Mae’r pisgwydd pleth, y gwrychoedd, coed ffrwythau wedi eu hyfforddi i dyfu mewn ffordd arbennig, llwybrau, pyllau a’r waliau i gyd yn ganolbwynt yn ystod y tymor oeraf.

Ewch am dro o gwmpas yr ystâd 1,200 erw i edmygu’r hen goed hynafol urddasol. Mae llawer yn rhywogaethau cynhenid, tra bod eraill wedi eu hailgyflwyno o wledydd tramor yn yr 1800au pan dirluniwyd y parc.

Ffwng a phlanhigion y gaeaf

Yn gynnar yn y gaeaf, chwiliwch am ffwng fel cap cwyr. Mae amrywiaeth mawr o rywogaethau o ffwng ar draws yr ystâd, yn neilltuol ar bren marw, hen goed ac yn y glaswelltir i lawr yn y parcdir.

Mae crabas, eirin perthi, aeron celyn a chnau cyll yn cynnig bwyd i fywyd gwyllt ac yn hwyrach yn y tymor fe welwch chi eirlysiau a briallu gwyllt yn dechrau blodeuo yn y coetir.

A young visitor runs past the espaliered trees in the garden at Erddig, Wales, in winter. — Espaliered trees in the garden at Erddig in winter | © National Trust Images/Rob Stothard

Bywyd gwyllt y gaeaf

Chwiliwch am gnocell y coed werdd o gwmpas yr amser hwn. Dyma’r gnocell fwyaf ac anoddaf ei gweld yn y Deyrnas Unedig. Chwiliwch am fflach o wyrdd yn hedfan neu’n plymio’n agos at y ddaear ar gaeau agored ger coetiroedd.

Gallwch hefyd weld sgrech y coed. Mae gan yr aelod yma o deulu’r brain blu glas a phinc amlwg a gallwch eu gweld mewn coetir yn aml.

Hyd yn oed os na fyddwch chi’n gweld eich hoff rywogaeth aeafol, gwrandwch yn ofalus ac efallai y byddwch chi’n ddigon ffodus i glywed galwadau llwynogod, tylluanod, robin goch a bwncathod.

Teithiau awyr agored yn Erddig

Darganfyddwch gyfrinachau Erddig ar un o’n teithiau am ddim dan arweiniad tywyswyr gwirfoddol arbenigol.

Mae teithiau’n para tua 45 munud ac yn edrych yn fwy manwl ar amrywiaeth o bynciau, er enghraifft ein taith fwyaf poblogaidd, Trosolwg o’r Hanes, sy’n rhoi cyflwyniad cyffredinol i Erddig, a Thaith yr Ardd, taith yr Ystâd Weithio, a’r daith Cerbydau.

Cynhelir teithiau awyr agored bob dydd rhwng mis Mawrth a mis Hydref, ac ar benwythnosau yn unig ym mis Tachwedd. Noder, rydym yn dibynnu ar ein gwirfoddolwyr ac felly efallai na fydd ein teithiau yn cael eu cynnal bob dydd. Nid oes angen archebu lle – ewch i Iard y Domen lle byddwch yn dod o hyd i amseroedd teithiau a man cwrdd heddiw.

Grŵp o deithwyr yn teithio trwy ardd o flaen tŷ brics coch, yn cael eu harwain gan ddyn â ffolder coch. — Grŵp yn teithio trwy ardd o’r 18fed ganrif Erddig | © National Trust Images/Arnhel de Serra

Pethau i’w gweld yn yr ardd yn Erddig

Yn awr mae Erddig yn tyfu mwy na 180 o fathau gwahanol o goed afalau sy’n arwain at ddathliad mewn cynhaeaf afalau blynyddol bob Hydref. Byddai gardd Edisbury wedi ffitio ym muriau gardd John Meller 12 gwaith!

Gardd at bob tymor

Trwy gydol y flwyddyn, mae llwybrau graean o gwmpas yr ardd furiog yn gadael i ymwelwyr fwynhau’r golygfeydd heb fynd yn rhy fwdlyd na gwlyb ac mae traed bach yn mwynhau’r sŵn crenshiog boed law neu hindda.

Ceir lawntiau eang yn Erddig, coed ffrwythau hyfforddedig, borderi blodau blynyddol bywiog, rhodfeydd o bisgwydd plethedig, gwrychoedd ffurfiol, coed tocwaith conig, casgliad pwysig yn genedlaethol o iorwg ac arddangosfa parterre Fictoraidd sy’n newid ddwywaith y flwyddyn fel arfer.

Llefydd i orffwys yn yr ardd

Yma ac acw ar hyd y llwybrau fe welwch chi seddi a chilfachau i eistedd a gorffwys am ychydig. Cofiwch chwilio am y ddwy gilfach gudd i’r gogledd a’r de o’r parterre Fictoraidd, perffaith ar gyfer picnic.

Yn yr haf ac ar ddyddiau sych yn y gwanwyn a’r hydref, mae’r cadeiriau haul allan a gallwch ymlacio cyn hired ag y dymunwch, neu dewch â’ch blanced bicnic eich hun.

Menyw yn codi plentyn fel ei fod yn gallu gweld y deial haul yn yr ardd yn Erddig, Wrecsam, Cymru. Y tu ôl iddyn nhw gallwch weld cadeiriau traeth a rhes o goed ffrwythau siâp gwyntyll. — Mam a mab yn edrych ar y deial haul yn Erddig | © National Trust Images/Vicki Coombe

Pethau i’w gwneud i deuluoedd yn yr ardd

Mwynhewch y llwybr teulu diweddaraf neu ticiwch nifer o’r gweithgareddau 50 o bethau i’w gwneud cyn bod yn 11¾ yn yr ardd. Gallwch yn hawdd wneud Rhif 8 Gweld pysgodyn neu Rif 31 Dewch i adnabod pry ac mae’r ardd yn berffaith ar gyfer Rhif 1 – Dewch i adnabod coeden.

Ymddiheurwn, ond ni chaniateir cŵn yn ein gardd Restredig Gradd 1, ond mae croeso iddynt ar yr ystâd 1,200 erw ac yn yr ardd de hyd at Iard y Domen.

Fau'r Blaidd

Anelwch i’r ardal chwarae naturiol, Ffau’r Blaidd, yn hwyr yn y gwanwyn ac fe welwch garped o graf gwyllt gwyn. Mae parcdir Erddig yn gorlifo o’r blodau gwyllt yma ac mae’r llwybr oren yn eich arwain trwy’r Coed Mawr i weld y llennyrch mwyaf ohonynt. Noder, bydd Ffau’r Blaidd wedi cau o 6 Tachwedd, 2023, tan 10 Chwefror, 2024, at ddibenion gwaith cadwraethol a chynnal a chadw, er mwyn rhoi amser i wreiddau’r coed gwerthfawr orffwys.