Ymweld â'r ardd ym Mhlas Newydd

Mae’r dirwedd restredig Gradd 1 ym Mhlas Newydd yn cynnwys 40 erw o ardd a 129 erw o goetir a pharcdir. Dyma grynodeb byr o’r hyn y gallwch ei weld.

Gardd ar lan Afon Menai

Mae amodau mwyn yr ardd yn caniatáu i amrywiaeth eang o blanhigion ffynnu, o rododendron a magnolia i rywogaethau prin o hemisffer y de yn yr Ardd Goed.

Mae cymaint o’r hyn sy’n arbennig yn yr ardd o ganlyniad uniongyrchol i’w lleoliad a’r hinsawdd. A hithau ar lannau Afon Menai a golygfeydd eang tua mynyddoedd Eryri, mae’n sicr yn lleoliad anodd ei guro.

Borderi hardd

Mae’r Terasau Eidalaidd a Chwrt yr Ystafell Haul yn llawn lliw o ddechrau’r gwanwyn tan yr hydref. Mae’n werth dod yma i weld y tiwlips trawiadol yn y borderi ym mis Mawrth, a daw blwyddyn y borderi i ben gyda dahlias a gwerddonellau ym mis Hydref.

Mae'r Border Poeth ar y Terasau’n gymanfa o goch, oren a melyn, sydd mewn gwrthgyferbyniad â’r Border Oer gyferbyn. Mae Cwrt yr Ystafell Haul yn llawn o liwiau o las, pinc a gwyn, rhai o’r planhigion wedi'u tyfu o fylbiau ac eraill yn rhai lluosflwydd, sydd dal dal yn hardd trwy'r haf.

Ynysoedd y Caribî

Yma, gwelwch lawntiau eang gyda choed sbesimen mawr, magnolias prydferth, llawer o dri lliw ar ddeg, ynghyd â choed masarn Japan sy’n eithriadol o hardd yn yr hydref.

Dau berson yn cerdded drwy’r ardd hydrefol tuag at y tŷ ym Mhlas Newydd, Ynys Môn — Cerdded drwy’r ardd ym Mhlas Newydd, Ynys Môn | © National Trust Images/James Dobson

Uchafbwyntiau'r gaeaf yn yr ardd

Yr ardd yn ystod y gaeaf yw pan fydd y golygfeydd ar eu gorau. Mae'r dyddiau oer, eira ar y mynyddoedd, a'r haul yn isel ar y Fenai yn gyfuniad syfrdanol. Efallai mai dyma’r amser gorau hefyd i werthfawrogi y casgliad gwych o goed yn yr ardd, o binwydd mawreddog i foncyffion arian ffawydd ac ewcalyptws.

Ar Lon y Doc ar y ffordd i’r plasty, mae blodau pinc persawrus Gwifwrn x bodnant, yn blodeuo fel bydd y rhew yn cyrraedd, a blodau melyn llachar cain ond caled gwaglwyf, yn ymddangos yn anhydraidd i'r oerfel.

Mae’n werth cadw llygad hefyd am adar mudol, fel adar eira a'r adain goch, yn gwledda ar aeron yw a chreigafal drwy’r ardd, yn ogystal â’r aderyn du'n swatio yn ffrwythau'r goeden Davidia involuctra, neu'r 'handkerchief tree', ym mhen draw yn Ynysyoedd y Caribi.

Yn y gaeaf fe welwch chi liwiau cyfnewidiol ym Mhlas Newydd wrth i chi gerdded drwy’r ardd gan archwilio gwahanol lwybrau. Ar eich antur mwynhewch olygfeydd godidog ar draws y Fenai tuag at fynyddoedd Eryri ac edrychwch am fywyd gwyllt arbennig iawn.

Gwiwer goch ar flwch bwydo yn y coetir yn Nhŷ a Gardd Plas Newydd yn Ynys Môn, Cymru — Gwiwer goch ar flwch bwydo ym Mhlas Newydd | © National Trust Images/James Dobson

Blodau'r gaeaf

Ar Lon y Doc fe welwch lwyni blodeuol y gaeaf fel Hamamelis (gwaglwyf) yn blodeuo mewn clystyrau melyn tlws, a blodau pinc persawrus cryf y Gwifwrn x bodnant. Yn y cyfamser mae'r cóniffer yn edrych yn hardd yn y gaeaf, yn enwedig y chedr Japan gyda'i ddail efydd a choch o dan y terasau.

Bywyd gwyllt yn y gaeaf

Cewch weld gwiwerod coch drwy ymweld â chuddfan gwiwerod yng Nghoed yr Eglwys. Nid yw gwiwerod yn gaeafgysgu a gyda llai o ddail ar y coed, mae’r gaeaf yn amser gwych i weld y creaduriaid swil hyn.

Chwiliwch am y golygfeydd cudd

Ewch am dro o gwmpas gardd Plas Newydd a darganfod byd o blanhigion a choed gyda mannau o’r neilltu lle cewch ymlacio ac ymgolli yn y golygfeydd. Mae dwy guddfan ar hyd y llwybrau ar lan Afon Menai lle cewch wylio’r gwahanol adar, yn y coetir neu ar lan y dŵr.

Gofynnwch i’r tîm croesawu am ragor o wybodaeth am lwybrau cerdded yn yr ardal. Cofiwch ddod â’ch 'sbienddrych.