Y gerddi yn Nyffryn

Dyffryn Gardens in winter — The Great Lawn, Dyffryn Gardens, Vale of Glamorgan | © James Dobson

Gyda gardd-ystafelloedd clud, lawntiau ffurfiol a gardd goed fawr, mae digon i’w ddarganfod yn ystod eich ymweliad. Dros yr ychydig flynyddoedd nesaf, bydd y gerddi 55 erw hyn yn gweld rhaglen adfywio uchelgeisiol i’w hadfer i’w gwir ogoniant o’r 1920au.

Uchafbwyntiau’r gaeaf

Ydy, mae hi’n aeaf, ond mae Gerddi Dyffryn yn odidog o hyd. Ar yr adeg hon o’r flwyddyn, mae strwythur y gerddi’n dod i’r amlwg, ac mae arogleuon y llwyni persawrus, gan gynnwys pren bocs y Nadolig, y gaeaflys pêr a gwyddfid y gaeaf, yn llenwi’r aer glaear. Dilynwch eich trwyn i ddarganfod mwy o arogleuon cynnil o’r sarcococca, chimonanthus a’r hamamelis.

Planhigion sy’n blodeuo yn y gaeaf

Cadwch olwg am lilis bach gwynion cynnar. Fe’u gwelwch yn aml yn swatio o dan goed ochr yn ochr â chlystyrau o grafangau’r arth yma ac acw o gwmpas y gerddi. Ymysg y planhigion eraill sy’n blodeuo dros y gaeaf mae camelias a syclamen.

Yn y tŷ gwydr, fe welwch degeirianau, bromeliadau a phlanhigion alwys yn blodeuo mewn môr o liw a chynhesrwydd, mewn cyferbyniad â’r oerni tu allan.

Strwythurau syfrdanol

Mae ffurfiau’r coed collddail a gweadau amrywiol eu rhisgl yn dod i’r amlwg yn ystod y gaeaf. Mae meindwr gwych cochwydden y wawr yn yr Ardd Egsotig yn ffefryn go iawn. A chadwch olwg am risgl llachar y coed bedw ifanc ar Fanc y Cynel a sinamon brith y boncyffion stewartia yn yr Ardd Goed.

Ar grwydr gaeafol

1 Ionawr 2024

Ar ôl prysurdeb arferol diwedd y flwyddyn a chyda dechrau blwyddyn newydd sbon, mae wâc aeafol yn ffordd wych o ofalu am eich corff a’ch meddwl yn ystod misoedd hir y gaeaf.

Codwch eich taflen ‘Ar Grwydr Gaeafol’ o’r Ganolfan Groeso wrth gyrraedd. Mae’n cynnwys map llawn o’r gerddi ac mae holl ddarnau diddorol yr ardd yn ystod y gaeaf wedi’u nodi er mwyn i chi allu dod o hyd iddyn nhw’n hawdd. Mae’n cynnwys pethau fel lilis bach gwynion, crocysau cynnar, Bocyslwyn y Nadolig a glaswellt addurniadol. Mae’r map hefyd yn nodi lle gwelwch chi ein Tŷ Gwydr, lle cewch fwynhau awyrgylch trofannol hyd yn oed yn nyfnderau’r gaeaf.

Ar gefn y daflen gallwch ddysgu ychydig mwy am waith ein garddwyr dros y gaeaf a beth sydd angen ei wneud i baratoi’r gerddi ar gyfer y gwanwyn.

Gardd ar gyfer tro'r tymhorau

Comisiynwyd y gerddi yn Nyffryn gan Reginald Cory ac fe'u dyluniwyd gan y dylunydd gerddi Edwardaidd enwog, Thomas Mawson ym 1906.

Ac yntau’n ymddiddori mewn planhigion ei hun, gweithiodd Reginald gyda Thomas i greu'r hafan hyfryd hon. Mae'r rhan fwyaf o'r gerddi a welwch chi heddiw yn driw i’r dyluniad gwreiddiol. Hefyd, roedd elfen gref o arbrofi a chyfnewid i'r plannu, oherwydd roedd Reginald yn hoff iawn o epilio a bridio llawer o rywogaethau egsotig a thramor yr oedd wedi'u casglu ar ei anturiaethau i bedwar ban byd.

Yr Ardd Bompeiaidd

Adeiladwyd yr Ardd Bompeiaidd, a ysbrydolwyd gan deithiau Cory i’r Eidal, ym 1909. Fel y ddinas Eidalaidd hynafol, cafodd ei dylunio gyda cholonâd trawiadol, logia a ffynnon ganolog mewn lawnt sgwâr.

Un o nodweddion mwyaf hudolus y gerddi yw cyfres o ystafelloedd awyr agored clud. Roedd hyn yn nodweddiadol o dŷ mawreddog fel Dyffryn. Yn ystod haf 2015, gwnaethom adfer tair o'r gardd-ystafelloedd hyn yn ôl i'w gwir ogoniant o'r 1920au.

Dyfyniad gan Chris FlynnYmddiriedolaeth Genedlaethol Prif Arddwr, Gerddi Dyffryn

The cacti house at Dyffryn Garden, Vale of Glamorgan | © National Trust Images/Andrew Butler

Tŷ gwydr trofannol

Mae'r tŷ gwydr trofannol yn llawn tegeirianau, gwinwydd, cacti a phlanhigion suddlon egsotig.

Wedi’i rannu’n dri, mae’r tŷ gwydr dan ei sang â rhyfeddodau arallfydol. Cewch eich cludo i'r anialwch a'r fforest law a rhyfeddu at ein gwinwydd gwyllt.

Roedd Reginald Cory yn byw yn Nyffryn ac roedd yn blanhigydd brwd. Mae’r gerddi dan eu sang â phlanhigion o bob cwr o’r byd. Gan barhau â'r ysbryd anturus hwn, mae'r tŷ gwydr yn gartref i rywogaethau mwy egsotig y casgliad unigryw, sy'n gyfarwydd â hinsawdd gynhesach.

Mae'r tŷ tegeirianau'n cynnwys rhai rhywogaethau anarferol iawn, gan gynnwys Bromeliadau, banana Ethiopia (Ensete ventricosum montbeliardii), sinsir troellog (Costus barbatus), planhigyn wrn (Aechmea Fasciata) a cattleya Bowring (Cattleya bowringiana).

Mae dros dri deg o rywogaethau gwahanol o gacti a phlanhigion suddlon hefyd.

Hel planhigion

Daeth casglu planhigion yn boblogaidd iawn yn ystod y 19eg ganrif wrth i anturiaethwyr cyfoethog grwydro'r byd yn chwilio am rywogaethau newydd ac egsotig i'w cludo yn ôl i Brydain.

Roedd Reginald Cory yn comisiynu a mynychu teithiau casglu planhigion ym mhob cwr o'r byd, a daeth â’i ddarganfyddiadau yn ôl i Ddyffryn. Gwnaeth y planhigion hyn ffynnu yn y lleoliad cysgodol hwn sy'n wynebu tua'r de, ac mae rhai i'w gweld yma hyd heddiw.

Ardal chwarae Pentwr Pren

Mae ddwy ardal chwarae wyllt yn Nyffryn, un y tu allan i’r rhwystr talu ger y ganolfan groeso ac un fwy o lawer yn yr Ardd Goed. Mae digon o le yn yr ardaloedd chwarae gwyllt i’r rhai bach losgi rhywfaint o egni a mwynhau’r mwd.

Ceisiwch gadw eich cydbwysedd ar hyd y coed enfawr a gafodd eu cwympo fel rhan o’r cynllun i adfywio’r ardd goed, sbonciwch o foncyff i foncyff ar hyd y cerrig camu a mwynhewch bicnic ar bonion picnic a gerfiwyd â llaw.

Mae’r ardal yn gartref i wiwerod, adar a llawer o fwystfilod bach, felly dewch â chwyddwydr neu finocwlars i gael golwg graffach.