Ynys Middleholm yn croesawu cyfrifiad adar drycin Manaw am y tro cyntaf mewn 20 mlynedd

Mae’r elusen gadwraethol wedi gweithio mewn partneriaeth ag Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt De a Gorllewin Cymru (WTSWW) i fonitro poblogaeth adar drycin Manaw ar yr ynys, a gofnodwyd ddiwethaf yn 1998 pan ddigwyddodd cyfrifiad Adar Môr 2000.

Ynghyd â’r ynysoedd cyfagos, Sgomer a Sgogwm, mae ynysoedd sir Benfro yn gartref cydnabyddedig i gytrefi magu mwyaf y byd o adar drycin Manaw, ac mae tua 50 y cant o boblogaeth y byd yma.

Mae monitro cytref yr adar drycin Manaw yn hanfodol ar gyfer asesu iechyd y boblogaeth, deall statws gadwraethol ein adar môr sydd o bwys rhyngwladol, ynghyd ag effaith newid hinsawdd ar amgylcheddau morol.

Dau ddegawd yn ôl roedd 3,000 pâr o adar drycin Manaw yn magu ar yr ynys bellennig hon sy’n gorwedd ger Penrhyn Marloes.

Dyna pam fod monitro’r rhywogaeth mor bwysig nawr, meddai James Roden, ceidwad ardal yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol yng Ngogledd Sir Benfro: “Trwy gyflawni’r cyfrifiad hwn, ein gobaith yw gweld bod poblogaeth adar drycin Manaw wedi aros yn gyson neu gynyddu, gan gyfateb i’r hyn ry’n ni wedi ei weld ar ynysoedd cyfagos Sgomer a Sgogwm.

“Er bod ynys Middleholm lawer yn llai na’r ynysoedd cyfagos hyn, mae’n dal i gynnal canran arwyddocaol o boblogaeth adar drycin Manaw y DU, fel sy’n cael ei gydnabod trwy ei dynodiad fel Ardal o Warchodaeth Arbennig a Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.

“Wrth i ni weld nifer o gytrefi adar môr o gwmpas y DU mewn trafferthion, mae’n hanfodol cynnal cyfrifiadau, ac ry’n ni’n hapus i weithio ar y cyd â WTSWW i gyflawni hyn.”

Cyflawnwyd yr arolwg gan James a thîm o bump o ymchwilwyr gwyddonol WTSWW dros gyfnod o ddiwrnod wyth awr. Rodd y gwaith yn galw am gryn sensitifrwydd am nad yw Middleholm ar agor i’r cyhoedd fel arfer, felly nid oes llwybrau na glanfa hawdd i’r ynys ac roedd y tîm felly yn ddibynnol ar sgrialu i fyny ochr clogwyn, teithio mewn cwch bach a’r tywydd.

Ar yr ynys ei hun mae adar drycin Manaw, ynghyd â’r palod, yn nythu mewn tyllau dan ddaear felly roedd yn rhaid i’r tîm wylio eu camau i osgoi niweidio y nythod brau.

Mae adar drycin Manaw wedi addasu’n dda ar gyfer bywyd ar y môr; mae ganddyn nhw adenydd hir, cul a thraed bach wedi eu lleoli nôl yn dwt ar eu cyrff. Mae bywyd ar y tir yn fwy lletchwith i’r adar môr; dyw nhw ddim yn gallu cerdded yn rhwydd ac mae eu symudiad yn drwsgl, gan olygu eu bod yn brae hawdd a dyna’r rheswm am nythu mewn tyllau. Dim ond yn ystod y nos byddan nhw yn gadael neu’n dychwelyd i’w nyth er mwyn lleihau perygl.

Roedd y gwaith monitro yn golygu chwarae galwad yr aderyn drycin Manaw, a oedd wedi ei recordio rhag blaen ar ddyfais awdio, i mewn i sampl o dyllau. Petai aderyn yn ymateb i’r alwad, yna roedd y twll yn cael ei gofnodi fel un gweithredol fel rhan o’r arolwg.

Gyda tomen o ddata i’w goladu, disgwylir canlyniad monitro adar drycin Manaw Ynys Middleholm yn ystod y gaeaf eleni.