Pethau i'w gweld yng Ngardd Bodnant

Magnolias Godidog

Dilynir y rhain yn agos gan gasgliad mawr yr ardd o fagnolias, sy’n dyddio’n ôl dros 100 mlynedd. Mae’r cyntaf o’r rhain, y Magnolia campbelli ar y Terasau, yn dechrau blodeuo ym mis Mawrth (weithiau mor gynnar â Chwefror) ac mae llu o wahanol amrywiadau yn parhau i flodeuo drwodd i fis Mehefin.

Un o’r nifer o fagnolias eraill i’w gweld o gwmpas yr ardd yw Magnolia denudata, blodyn swyddogol Shanghai. Mae’r magnolia collddail wedi cael ei dyfu yng ngerddi temlau Bwdhaidd Tsieineaidd ers 600 AD. Mae’r blodau gwyn siâp ffiol pur godidog yn ystod blynyddoedd mwyn yn dechrau blodeuo yn hwyr ym mis Mawrth. Maent yn cael eu plannu yn helaeth o gwmpas ymylon Lawnt Tennis.

Rhododendrons ac asaleas

Mae Casgliad Cenedlaethol Gerddi Bodnant o rododendrons yn goleuo bron pob ardal gyda’u lliwiau llachar o fis Mawrth i fis Mehefin. Dywedir bod rhododendron yn blodeuo bob mis o’r flwyddyn yma, ond maent ar eu gorau ym mis Ebrill a Mai. Mae’r ardd yn enwog yn benodol am ei rhododendrons Asiaidd, yn cynnwys hybrids unigryw a dyfwyd yn yr ardd o’r 1920au.

Un o’r enghreifftiau enwocaf o hybrids Bodnant llwyddiannus yw Rhododendron ‘Elizabeth’ a enwyd ar ôl plentyn hynaf Harri, sydd yn dal yn un o’r rhododendrons enwocaf yn y DU.

Mae’r asaleas yn blodeuo rhwng mis Ebrill a Mehefin, gan ddod â lliwiau trawiadol i’r Ardd Ddwyreiniol. Tyfwyd llawer o’r amrywiadau a welir yng Ngerddi Bodnant yn Japan yn wreiddiol, gannoedd o flynyddoedd yn ôl. Fe’u cyflwynwyd yn gyntaf i’r DU yn gynnar yn yr 20fed ganrif.

Gardd Bodnant – 150 o flynyddoedd

Eleni, bydd Gardd Bodnant yn dathlu 150 o flynyddoedd ers iddi gael ei phrynu mewn arwerthiant gan Henry Davis Pochin, diwydiannwr o Oes Fictoria, a’i wraig ym 1874. Ar y pryd roedd ‘Bodnod’, fel y’i gelwid ers talwm, yn ystad a chanddi ardd furiog, coedwigoedd a phlanhigfeydd. Gweledigaeth fawr Pochin a ffurfiodd ac a arweiniodd at yr ardd restredig Gradd 1 a welwn heddiw.

Yn 2024, byddwn hefyd yn dathlu 75 o flynyddoedd ers i Henry McLaren, Arglwydd Aberconwy, roi Gardd Bodnant yn rhodd i’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol. Ym 1948, perswadiodd McLaren yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol i dderbyn y gerddi dan ofal yr elusen – Bodnant oedd yr ail ardd yn unig i ddod dan ofal yr Ymddiriedolaeth ym 1949, ar ôl Hidcote.

Blwyddyn i’w dathlu

Drwy gydol y flwyddyn, byddwn yn rhannu rhagor o wybodaeth am hanes yr ardd a’r bobl a fu’n hollbwysig o ran creu a datblygu’r hyn a welwn yma heddiw. O weledigaeth gyntaf y teulu hyd at brif arddwyr yn datblygu ac yn croesi Rhododendronau Bodnant, a’r gwaith a gaiff ei wneud hyd heddiw gan dîm yr ardd – bydd yn bleser cael rhannu rhagor o wybodaeth gyda chi drwy gydol y flwyddyn.

O fis Mawrth, bydd yr Hen Felin yn y Glyn ar agor i ymwelwyr a bydd yn cynnwys arddangosfa’n llawn gwybodaeth a ffotograffau archif o’r 150 o flynyddoedd diwethaf yn hanes yr ardd. Cadwch olwg ar ein sianeli cyfryngau cymdeithasol yn ystod 2024 i gael rhagor o wybodaeth a manylion am ddigwyddiadau i’n helpu i ddathlu’r flwyddyn goffa hon yn hanes Gardd Bodnant.

Cennin Pedr yn yr Hen Barc

Does yr un arwydd mwy amlwg o ddechrau’r gwanwyn na’r cennin Pedr, ac yng Ngerddi Bodnant, mae’r brif arddangosfa yn dod ym mis Mawrth ac Ebrill pan mae dôl yr Hen Barc a Llennyrch gwelltog yn cael eu trawsffurfio yn garped o felyn hyd at y gorwel. Aceri o Narsicuss pseudonarcissus cyffredin a’u hamrywiadau, a blannwyd yn helaeth yma o’r 1920au a 1930au.

O fis Ebrill, gwyliwch y gwelyau blodau a borderi yn dod yn fyw yn yr ardd uchaf ffurfiol, gydag arddangosfeydd ar y Lawnt Tennis, y Borderi Camlas a’r Ardd Gron; arddangosfeydd bylbiau yn y Gerddi Range, Parterre a Bath.

Gwanwyn ar y Terasau

Ym mis Mai, mae’r ardd yn cyrraedd toreth o liwiau ac aroglau gydag wistaria a dringhedydd ar y Terasau, garlleg aruthrol ar y Porfeldir a Theras Camlas, a’r Meconopsis glas llachar yn y Gwelyau Pabi Himalaiaidd ger y Felin Binnau.

Y Bwa Tresi Aur yng Ngardd Bodnant

Yn hwyr ym mis Mai, gogoniant sy’n coroni’r gwanwyn yw’r Bwa Leloc Melyn yn blodeuo. Mae’r rhodfa bergola o flodau aur yn disgleirio am dair wythnos yn hwyr ym mis Mai ac yn gynnar ym mis Mehefin. Ychydig dros 140 oed, credir mai dyma’r bwa hynaf ac sy’n blodeuo hiraf yn y DU, ac mae’n darparu diweddglo llachar i dymor y gwanwyn.

Uchafbwyntiau eraill yn hwyr yn y gwanwyn

Rhywbeth arall sy’n tynnu sylw yn hwyr yn y gwanwyn yw’r Embothrium coccineum (Chilean Firebush), gyda’i flodau lliw fflam, a’r Davidia involucrata Tsieineaidd (Handkerchief Tree), gyda blodeulen wen a thenau anarferol; gellir gweld y ddau yn y Llennyrch yn hwyr ym mis Mai, yn gynnar ym mis Mehefin.

Gardd arloesol â Chasgliadau Cenedlaethol

Mae’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol wedi bod yn gofalu am Ardd Bodnant ers 1949 – ac yn wir, dyma ardd sy’n hoff iawn o dorri tir newydd. Mae hi’n gartref i’r bwa tresi aur cynharaf a mwyaf trawiadol, a gwblhawyd oddeutu 1880, a hefyd mae hi’n gartref i rai o’r coed magnolia cynharaf a gyflwynwyd o Tsieina yn niwedd y 1800au. Dywedir bod yna goeden rhododendron yn ei blodau bob mis o’r flwyddyn ym Modnant, ond bydd y coed hyn yn cyrraedd eu penllanw yn ystod Ebrill a Mai.

Mae’r ardd yn arbennig o enwog am ei choed rhododendron o Asia, yn cynnwys mathau hybrid a fagwyd yn yr ardd o’r 1920 ymlaen. Mae modd gweld nifer o’r coed unigryw hyn yn yr ardd hyd heddiw. Hefyd, mae Bodnant yn gartref i bump o Gasgliadau Cenedlaethol – coed rhododendron forrestii, coed magnolia, planhigion embothrium (a elwir yn ‘llwyni tân Chile’), llwyni eucryphia a choed rhododendron Hybrid Bodnant.

Terasau Gardd Bodnant

Mae Gardd Bodnant yn enwog am ei gardd rosynnau – yr orau trwy Gymru – yn ogystal â’i therasau Eidalaidd ffurfiol, a gynlluniwyd ac a adeiladwyd yn yr arddull ‘Celfyddyd a Chrefft’ newydd rhwng 1904 a 1914. Mae’r ardd hon yn gartref i wahanol fathau o rosynnau sydd wedi hen ennill eu plwyf, yn cynnwys amrywogaethau David Austin, a rhwng Mehefin a diwedd Medi mae hi’n llawn lliw a phersawr.

Pyllau prydferth

Caiff dau o’r terasau eu cydnabod ar sail eu pyllau hardd, sy’n gartref i lilïau dŵr ac amryw byd o fywyd gwyllt. Wrth blannu’r borderi ar bob un o’r terasau, rhoddwyd ystyriaeth ofalus i’r amgylchedd o’u hamgylch ac maent yn cyd-fynd â’r flwyddyn y cawsant eu creu. Bwriad pob un o’r pum teras yw cynnig rhyfeddod wrth ichi symud i lawr o’r naill i’r llall.

Yr Ardd Ddwyreiniol

Y Bwa Tresi Aur

Mae blodau euraid y Bwa Tresi Aur yn denu miloedd o ymwelwyr i’r ardd bob blwyddyn rhwng diwedd Mai a dechrau Mehefin. Bydd y bwa’n blodeuo am oddeutu 10-14 diwrnod bob blwyddyn. Y bwa hwn yw’r unig fwa o’i fath drwy’r wlad, ac mae yna dipyn o dro ynddo gan ei fod yn dilyn y wal sy’n sefyll wrth ei ochr.

Gardd y Gaeaf a’r Ardd Gron

Mae’r Ardd Gron, gyda’i ffownten ddŵr o’r ddeunawfed ganrif, yn cynnig diddordeb drwy gydol y gwanwyn a’r haf gyda’i phedwar cwadrant a’i chynllun plannu newydd. Mae ffurfiau strwythurol a phennau hadau’n cynnig diddordeb drwy gydol misoedd yr hydref a’r gaeaf.

Mae Gardd y Gaeaf, a leolir yn union cyn cyrraedd giât uchaf Gweirglodd yr Hen Barc, yn cynnwys drysfa o lwybrau sy’n eich tywys trwy amrywiaeth o gwyros, sgimiâu, syclamen, gellesg a bliwlys. Fel yr awgryma’r enw, daw’r ardd hon yn fyw yn ystod misoedd y gaeaf, gan gynnig lle diddorol a thawel i eistedd.

Y Borderi Llwyni

Mae’r Borderi Llwyni yn rhoi cipolwg ichi ar y rhyfeddodau sy’n eich disgwyl i lawr yn y Glyn. Mae’r borderi hyn yn gartref i goed camelia a magnolia yn ogystal â rhai o’r coed rhododendron hybrid gwaetgoch a ddaw ag enwogrwydd i Fodnant. Y tu ôl i’r Felin Binnau ceir llwybr sy’n arwain i lawr heibio coed camelia a rhododendron at ardd gerrig a gaiff ei bwydo gan nant – ddiwedd y gwanwyn a dechrau’r haf, daw’r ardd gerrig hon yn fyw gyda lilïau Himalaiaidd enfawr, rhedyn a phlanhigion hosta.

Y Llennyrch

Mae’r Llennyrch yn gwahanu’r Borderi Llwyni a’r Glyn. Yn y gwanwyn, dyma lecyn da i gennin Pedr, ac yn fuan wedyn bydd clychau’r gog yn tyfu yno. Yn ystod misoedd yr Hydref, bydd y Llennyrch yn cynnig gwledd o goch ac oren llachar. Mae coed o bob cwr o’r byd, yn cynnwys cwyros, coed eirin, lliwefr a phawlinia, yn cynnig diddordeb drwy gydol y flwyddyn, a rhwng Medi a Thachwedd bydd masarn yn goleuo’r Goedardd.

Llwybrau a blodau gwyllt

I lawr yn y Glyn

Mae pridd cyfoethog ac atmosffer llaith y Glyn yn gweddu i goed rhododendron â dail mwy. Dewch i wirioni ar Bont y Rhaeadr – ar un ochr ceir llifeiriant dŵr ac ar yr ochr arall ceir pwll tawel, adlewyrchol. Mae’r fan hon yn gartref i fywyd gwyllt, yn cynnwys gleision y dorlan, bronwennod y dŵr, crehyrod a hwyaid. Yn uwch i fyny’r afon fe ddewch o hyd i’r Pwll Sglefrio a’r Cwt Cychod, lle bydd lliwiau llachar helyg wylofus, cochwydd collddail ac asaleas yn arwydd bod y gwanwyn wedi dod.

Bryn Ffwrnais

Mae’r rhan hon o’r ardd yn cynnig golygfeydd i gyfeiriad y tŷ a’r terasau, a hefyd ar draws Afon Conwy. Yn y gwanwyn daw Llwybr Penjerrick, ar ben Bryn Ffwrnais, yn fyw gyda gwahanol fathau o goed rhododendron, yn cynnwys Augustinii, Penjerrick a ‘Reve d’amour’ ymhlith eraill. Beth am eistedd ar Sedd yr Arglwyddes am dipyn i fwynhau’r olygfa i gyfeiriad y tŷ a’r terasau.

Gweirgloddiau blodau gwyllt

Mae gan Ardd Bodnant ddwy o weirgloddiau blodau gwyllt. Mae Gweirglodd yr Hen Barc yn dyddio i’r cyfnod Sioraidd. Yn gynnar yn y gwanwyn, mae’r weirglodd hon yn gartref i gennin Pedr, a thrwy fis Mai a mis Mehefin bydd wedi’i charpedu â myrdd o flodau gwyllt. Yn ystod y gaeaf, bydd defaid yn pori’r Hen Barc hyd at y Nadolig. Mae Gweirglodd y Ffwrnais wedi’i lleoli ar y llethr ddeheuol, uwchlaw gardd glan yr afon – llecyn tawel lle gallwch fwynhau natur, ni waeth be fo’r tymor.