Golygfa o’r traeth tywod gwyn ym Mhorth Neigwl gyda choed gwyrdd llachar a choetir yn y blaendir o ystâd Plas yn Rhiw, Gwynedd, Cymru — Porth Neigwl o ystâd Plas yn Rhiw, Gwynedd, Cymru | © National Trust Images/Joe Cornish

Wales

Taith Plas yn Rhiw a phentref y Rhiw

Taith gerdded gymharol fyr ond eithaf heriol gyda golygfeydd arfordirol a hanes difyr. Anelwch trwy goetir arfordirol i bentref y Rhiw, gan fynd o amgylch godre’r mynydd ac yn ôl i lawr i Blas yn Rhiw ar hyd lonydd gwledig.

Gweld neu lawrlwytho fersiwn o'r llwybr hwn sy'n hawdd ei argraffu

Cyfanswm y camau: 12

Man cychwyn

Maes parcio ym Mhlas yn Rhiw, cyfeirnod grid: SH237282

Cam 1

Trowch i’r chwith o faes parcio Plas yn Rhiw, cerdded i fyny’r ffordd serth tuag at y Rhiw a chwilio am yr ail arwydd Llwybr yr Arfordir glas ar y chwith.

Porth Neigwl

Mwynhewch olygfeydd o Borth Neigwl, traeth 3.5 milltir o hyd. Roedd yn fan drwg-enwog yn hanesyddol, gyda chofnodion bod mwy na 140 o longddrylliadau yn y bae hwn ei hun. Heddiw mae Porth Neigwl yn boblogaidd ymhlith syrffwyr, gyda rhai o’r tonnau syrffio gorau a mwyaf dibynadwy yng Ngogledd Cymru. Gellir gweld llamhidyddion a dolffiniaid trwyn potel yma hefyd, a’r creigiau meddal yw un o’r lleoliadau olaf yn y Deyrnas Unedig lle mae’r saer-wenynen yn dal i gael ei chofnodi; gwenynen unigol sy’n dibynnu ar glogwyni meddal sydd wedi erydu i nythu ac ar bys y ceirw i borthi arnyn nhw.

Cam 2

Ewch trwy’r giât mochyn ddu ar y chwith a dilyn arwydd Llwybr yr Arfordir sy’n eich arwain i gae.

Cam 3

Dilynwch arwyddion llwybr yr arfordir sy’n eich arwain trwy ardal newydd ei phlannu o goed cynhenid ac i lawr tuag at Goed Garth, y byddwch yn eu gweld o’ch blaen.

Coed Garth

Coetir bach hynafol (13.5 erw) yw Coed Garth sy’n anarferol ar Benrhyn Llŷn – oherwydd ei fod mor agos at y môr a’r rhostir arfordirol. Mae’r coed yma yn lle gwych am glychau’r gog, gyda charpedi eang ohonynt ym mis Ebrill a Mai, ac amrywiaeth o ffwng yn yr hydref ac i’r gaeaf. Mae cyrion y coetir hefyd yn lle gwych i weld a chlywed y gnocell werdd a’r gnocell fraith fwyaf, y mae’r ddwy yn hoffi nythu a bwyta ar y coed marw a welir yma. Mae rhywfaint o waith plannu coed wedi digwydd yn y cae sy’n eich arwain at Goed Garth. Y nod yw creu parcdir porfa goediog ar gyrion y prif goetir ei hun.

Cam 4

Croeswch y bompren i’r coetir a dilyn y llwybr sy’n dringo’r llechwedd.

Cam 5

Bydd giât mochyn yn eich arwain allan o’r coetir. Ewch trwy’r giât hon a throi i’r dde i fynd ymlaen gan ddilyn arwyddion Llwybr yr Arfordir i fyny’r llechwedd serth. Wrth yr arwydd Llwybr yr Arfordir nesaf, trowch i’r dde a dilyn y wal gerrig i fyny’r llechwedd.

Cam 6

Wrth i’r llechwedd ddechrau gwastatau, trowch i’r dde, gan ddilyn ‘llwybr cylchol’ ac i fyny heibio Pant, bwthyn gwyliau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol.

Cam 7

Wrth i’r llechwedd ddechrau gwastatau, trowch i’r dde, gan ddilyn ‘llwybr cylchol’ ac i fyny heibio Pant, bwthyn gwyliau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol.

Cam 8

Wrth ailymuno â’r ffordd, trowch i’r chwith, cerddwch ychydig heibio Capel Nebo ar y chwith ac at y groesffordd yng nghanol y pentref.

Cam 9

Trowch i’r dde ar y groesffordd yn dilyn yr arwydd ‘Sarn 3½'.

Cam 10

Dilynwch y ffordd hon heibio rhes o dai, yr hen ysgol a neuadd bentref ar y chwith, ac at gyffordd ar gornel. Trowch i’r dde wrth yr arwydd glas sy’n dweud ‘Anaddas i gerbydau llydan’.

Cam 11

Dilynwch y ffordd hon am tua 600 metr, nes cyrhaeddwch chi eglwys Aelrhiw Sant. Trowch i’r dde yn y gyffordd dan yr eglwys gyda blwch postio coch arno.

Gorffennol Mynydd Rhiw

Darganfuwyd ffatri fwyeill ar Fynydd rhiw yn yr 1950au wrth losgi eithin. Tybir bod y safle’n dyddio’n ôl i rhwng y 5ed a’r 3ydd mileniwm cyn Crist (y cyfnod Neolithig). Mae’n cynnwys nifer o bantiau crwn lle’r oedd y cerrig yn cael eu tyllu a’u hollti i gynhyrchu amrywiol offer, fel bwyeill a chrafwyr. Roeddent yn cael eu masnachu’n eang dros gyfnod maith iawn yn ystod y cyfnod Neolithig a’r Oes Efydd gynnar. Mae’r lle arbennig hwn yn helpu i ddatgelu darlun o fywydau ar lethrau Mynydd Rhiw ar ddiwedd Oes y Cerrig. Mae’r gweddillion yn dangos sut y gwnaeth y bobl Neolithig ymdrechu i dyllu am fath arbennig o graig oedd yn addas ar gyfer cynhyrchu bwyeill carreg ac offer gwahanol oedd yn bwysig iawn i’w ffordd o fyw.

Cam 12

Dilynwch y ffordd droellog i lawr, yn ôl i’r coed, heibio’r ystafell de a thuag at Blas yn Rhiw. Daliwch i fynd i lawr y ffordd i’r gyffordd a throi i’r chwith i ddychwelyd i’r maes parcio. Byddwch yn ofalus wrth groesi’r ffordd fawr.

Man gorffen

Maes parcio ym Mhlas yn Rhiw, cyfeirnod grid: SH237282

Map llwybr

Map taith Plas yn Rhiw | © Crown copyright and database rights 2013 Ordnance Survey

Lle

Plas yn Rhiw

Plasty hyfryd â gardd addurniadol a golygfeydd ysblennydd.

Dwy ynys fechan gron, sef Dinas Fawr a Dinas Bach.

Llwybr

Taith Porthor

Mae’r golygfeydd yn rhyfeddol ar hyd yr arfordir garw hwn ar ochr ogleddol Penrhyn Llŷn. Mae hon yn daith wych i amgyffred peth o hanes a threftadaeth yr ardal.

Golygfa dros giât mochyn gyda grisiau yn mynd i lawr trwy laswellt at y lan, gyda’r môr tu hwnt a’r haul yn isel yn yr awyr

Llwybr

Taith arfordirol Porth Meudwy

Taith arfordirol gylchol ar Benrhyn Llŷn o Aberdaron ar hyd y pentir i harbwr pysgota bychan Porth Meudwy.

Rhiw, Pwllheli, Gwynedd, LL53 8AB

01758780219

plasynrhiw@nationaltrust.org.uk

Rydym wedi ymrwymo i bartneriaeth â Cotswold Outdoor i helpu pawb i wneud y gorau o'u hamser yn yr awyr agored yn y llefydd rydym yn gofalu amdanynt.

Ymweld â'r wefan

Dwy ferch yn cerdded ar lwybr trwy'r goedwig yn Stad Southwood, Sir Benfro yng Nghymru

Cerdded yng Nghymru

Darganfyddwch dirweddau agored ysgubol, llwybrau arfordirol mwy hamddenol neu heiciau egnïol heriol. Rydym wedi creu rhestr o rai o’r llefydd gorau i gerdded yng Nghymru.

A group of people in a hiking group are being guided on a hike by rangers at Marsden Moor, West Yorkshire

Erthygl

Cotswold Outdoor: Ein partner cerdded

Dysgwch fwy am bartneriaeth barhaus yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol gyda Cotswold Outdoor fel ein partner cerdded.

An aerial view of an adult and baby walking a dog along a path at Baggy Point, Devon

Erthygl

Cadw’n ddiogel yn lleoliadau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol

Mae ambell risg yn dod law yn llaw ag ymweld â’r llefydd arbennig y mae’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn gofalu amdanynt, boed ar yr arfordir neu yng nghefn gwlad. Dysgwch sut i gadw’n ddiogel drwy gydol eich ymweliad.