Os ydych chi’n un o’r bobl rheini sy’n meddwl fod gweithio i’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn swydd rhan-amser ar gyfer y gwanwyn, haf neu’r hydref, a bod diwedd y tymor yn gyfnod o ddechrau’n hwyr a chiniawau hir, gadewch i mi ddweud wrthych am waith y Cynorthwy-wyr Cadwraeth, sy’n defnyddio’r amser cyfyngedig hwn i asesu, monitro a glanhau’r Ystafelloedd Crand yn barod ar gyfer y miloedd o ymwelwyr a ddaw yma bob tymor.
Caiff pob ystafell ei glanhau o’r top i’r gwaelod, yn llythrennol: codir sgaffaldiau er mwyn brwshio’r nenfydau, panelau a fframiau’r lluniau yn ofalus; symudir y dodrefn, caiff y carpedi eu rholio yn ôl a rhoddir cwyr ar y lloriau. Byddwn yn archwilio pob gwrthrych am unrhyw ddifrod, ac ar ôl eu cofnodi, cânt eu glanhau â’r offer cywir ac yna eu gorchuddio, er mwyn cadw’r llwch draw.
Mae tri rheswm syml pam y mae’n rhaid cau’r castell am gyfnod:
- Er mwyn monitro lefelau lleithder yn ofalus – gall lefelau lleithder uchel achosi llwydni a denu trychfilod, a gall diffyg lleithder achosi pren i grebachu.
- Goleuni – un o elynion pennaf unrhyw gasgliad; gall achosi i baentiadau a thecstilau golli lliw – petai’r eiddo ar agor drwy’r flwyddyn byddai’r casgliad yn cael gormod o oleuni.
- Llwch – tynnu llwch yw un o’r tasgau mwyaf (os caiff ei adael, gall galedu a glynu fel sment).
O ystyried y tasgau hyn yn unig, gwelwch fod y Cynorthwy-wyr Cadwraeth yn paratoi ar gyfer eu cyfnod prysuraf.
Dros y blynyddoedd diwethaf, rydym wedi agor ein drysau ar y penwythnosau yn ystod y cyfnod pan fydd y castell ‘ar gau’, a hynny er mwyn i’r cyhoedd werthfawrogi gwaith ein tîm – a gweld sut y maen nhw’n gwneud eu gwaith. Mae’r teithiau tywys poblogaidd hyn yn cynnig cipolwg hynod o ddifyr ar y gwaith ‘y tu ôl i’r llenni’. Yn wir, cymaint yw’r diddordeb fel bod llawer o bobl yn ymuno â’r teithiau’n rheolaidd neu hyd yn oed yn penderfynu gwirfoddoli gyda ni!
Bydd Tywysydd yn arwain ein hymwelwyr drwy’r ystafelloedd lle bydd y rhan fwyaf o’r gwrthrychau o dan orchudd, gan esbonio sut y byddwn yn paratoi’r castell ar gyfer ‘trwmgwsg’ y gaeaf, a sut y bydd y swyddogion cadwraeth yn cyflawni’r dasg enfawr hon: mae’r ysgolion, helmedau a harneisiau diogelwch yn aml yn denu sylwadau o edmygedd gan bobl a gredai mai mater o ‘dynnu llwch’ oddi ar hen ddodrefn oedd gwaith cadwraeth yn unig!
- Caiff mysgedi ac arfwisgoedd, er enghraifft, eu glanhau yn y fan a’r lle: defnyddir brwsh blew merlen i dynnu’r llwch yn ofalus – y blew meddal yw’r gorau ar gyfer tynnu gronynnau bychain o lwch – yna caiff y llwch ei sugno drwy big â chaead rhwyllen i sugnwr llwch hynafol.
- Defnyddir yr un dull i lanhau pres, cyn gorchuddio’r gwrthrychau â chwyr Renaissance, sy’n cadw’r sglein ac yn atal olion bysedd.
- Gellir rhoi cwyr ar ddodrefn pren, ond dim ond unwaith bob pum mlynedd y mae’n rhaid gwneud hyn!
- Caiff darnau serameg a gwydr eu pacio’n ofalus ar gyfer eu brwshio neu golchi.
Mae’r daith dywys yn ymdrin ag agweddau ar yr holl ystyriaethau hyn, ynghyd â disgrifiad manwl o’r mathau o drychfilod sydd i’w cael yn y Castell – ac ym mhob cartref!
Gall ymwelwyr ymuno â theithiau tywys cadwraethol 45 munud o hyd bob penwythnos yn ystod mis Tachwedd. Caiff y tocynnau eu hamseru, ac maen nhw ar gael o’r Swyddfa Docynnau ar y diwrnod (nifer cyfyngedig o leoedd sydd ar gael). Codir pris mynediad arferol tu allan i’r tymor brig. Am ddim i aelodau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol. Trefnir teithiau tywys cadwraeth ar benwythnosau yn ystod mis Chwefror hefyd.
